توجه به اوقات فراغت،کلید حفظ نسل آینده
خورنا – یکى از مسائل مهم در تعلیم و تربیت نوجوانان جامعه، به ویژه قشر دانشآموز، توجه لازم به اوقات فراغت آنان است؛ چراکه اگر فعالیت متناسب با هنجارهاى اجتماعى براى آن ها در نظر گرفته نشود، ناهنجارىهاى اجتماعى بسیارى را سبب خواهد شد.
بنابراین، پر نمودن اوقات فراغت مورد توجه کارشناسان علوم تربیتى و اجتماعى قرار گرفته است که مىتوان از آن در جهت کسب ارزشهاى اجتماعى استفاده بهینه نمود و در غیر این صورت، مىتواند ضایعات جبرانناپذیرى را به قشر نوجوان جامعه وارد سازد .
با توجه به این که این قشر بیشتر تحت تأثیر آسیبهاى اجتماعى قرار مىگیرد و در دوران بلوغ دچار هیجانات، احساسات و عواطف شدیدى هستند، بررسى این مسئله از اهمیت ویژهاى برخوردار است تا بتوان به نوعى از انحرافات در این دوره پیشگیرى نمود .
امروزه پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان از جمله مسائل مهم این قشر آیندهساز و ارزشمند محسوب مىشود و بر اساس نتایج تحقیقات متعدد، یکى از علل انحرافات اجتماعى قشر جوان پر ننمودن بهینه اوقات فراغت آنان است .
اوقات فراغت به دلیل این که عارى از تکاپوى موظف و تنشها و فشارهاى ذهنى و روانى است، از بهترین شرایط براى اصلاح عادات ناپسند و رفتارهاى نامطلوب در فرد به شمار مىرود .در زمینه اوقات فراغت پژوهشهایى صورت گرفته که نشان مىدهد استفاده بهینه و برنامهریزى درست از اوقات فراغت مىتواند ارتباط نزدیکى با بهداشت روانى، بروز خلّاقیت و جلوگیرى از انحرافات اخلاقى و اجتماعى داشته باشد.
تعریف اوقات فراغت
در تعریف اوقات فراغت با عنایت به لغتنامهها و نظریات صاحبنظران متعدد علوم رفتارى، مىتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
فراغت را به معناىآسودگى و آسایش و آسودگى از کار و شغل معنا کرده است ( فرهنگ عمید)
نیز فراغت به معناى آسایش، آرامى و استراحت و ضد گرفتارى از کار و شغل معنا شده است(لغت نامه دهخدا)
تاگوراندیشمند هندى ) )تمدن بشرى نتیجه استفاده درست از اوقات فراغت است
با عنایت به مباحث مزبور، مىتوان اوقات فراغت را زمانهایى دانست که یک فرد وراى انجام وظایف فردى و اجتماعى خویش دارد و مىتواند آن را با میل خود در امور مختلف صرف کند و بسته به این که چگونه و با چه وسیلهاى این اوقات پر شود، مىتواند پربارترین و شوقانگیزترین لحظات و یا بعکس ملالآورترین، بىبارترین و حتى مفسدهانگیزترین دقایق باشد.
اهمیت اوقات فراغت
بحث در مورد پر نمودن بهینه اوقات فراغت نوجوانان و جوانان از آن حیث مهم است که این اوقات هم چون شمشیرى دولبه است؛ لبهاى از آن مىتواند رشد دهنده و اصلاح گر باشد و لبهاى دیگر زایلکننده نیروى جوانى و حتى بیهودگى و فسادانگیز.
به همین علت، مىتوان ادعا نمود نحوه گذراندن اوقات فراغت، چه از جنبههاى مثبت و سازنده و چه از جنبههاى مخرّب و فسادانگیز، در حدى است که سایر جنبههاى زندگى هر فرد را به طور چشم گیرى تحتالشعاع قرار مىدهد .
بنابراین، فعالیتهاى مربوط به اوقات فراغت بسته به سازنده یا نامطلوب بودن آن، در رشد و شکوفایى و یا بعکس در تخریب و انحطاط شخصیت نوجوانان و جوانان موثر است .طبیعى است جوان کنجکاو و پرانرژى اگر از تفریحات سالم برخوردار نبوده و این امکان را نداشته باشد که با ثمربخش ساختن وقت آزاد خود روحیه کنجکاو و خلّاق خویش را ارضا نماید، امکان این که به سوى فعالیتها و تفریحات ناسالم کشیده شود، زیاد است .
به هر روى، ضرورت توجه به این موضوع که گذران مناسب و متنوع اوقات فراغت نوجوانان و جوانان مىتواند متضمن کمک به رشد و شکوفایى استعدادهاى آنان در کاهش افسردگىها و انحرافات اجتماعى باشد، امر غیرقابل انکارى است و این حقیقت را نمىتوان نادیده گرفت که یکى از جنبههاى مهم حیات بشر که بخش قابل توجهى از زندگى او را به خود اختصاص مىدهد، اوقات فراغت است.
هم چنین جوان بودن جمعیت کشور ما، که یکى از ویژگىهاى اصلى آن محسوب مىشود، ضرورت توجه به اوقات فراغت آنان را که آیندهسازان این کشور اسلامى خواهند شد، به خوبى ملموس و مشهود ساخته است؛ چراکه جوانان به طور طبیعى مایلند در ساعات فراغت از تفریحات لذتبخش و نشاطآور استفاده کنند و بدین وسیله موجبات مسرّت و آرامش خود شوند و این در حالى است که عدم توجه به مسئله اوقات فراغت نوجوانان و جوانان موجب خواهد شد تا مروّجان فرهنگ غرب با برنامهریزىهاى شوم، حسابشده و منحرفکننده خود و با در اختیار داشتن پیشرفتهترین فناورىها باعث رواج فساد و ابتذال میان نوجوانان و جوانان شده و اهداف خود را تحقق بخشند.
با عنایت به موارد فوق، اگر مسئولان جامعه و خانوادهها هدایت و راهنمایى نوجوانان و جوانان را در خصوص اوقات فراغتشان بر عهده نگیرند، احساسات جوانى آنان و یا مروّجان بىرحم فرهنگ منحط غرب راهنماى این نسل ارزشمند و آیندهساز خواهد شد و نه تنها نوجوانان و جوانان نخواهند توانست از اوقات فراغت خود بهره بگیرند، بلکه اوقات فراغت آنان با ابتذال پر خواهد شد .
بنابراین، بجاست به منظور تحقق اهداف مقدس نظام اسلامىمان، با سرمایهگذارى، برنامهریزى و سیاستگذارى مناسب عنایت بیش ترى به اوقات فراغت نوجوانان و جوانان شود.
مریم اسلامی – دبیر آموزش وپرورش خرمشهر