نمایندگان پاسخ دهند چرا پول گرفته‌اند و کجا خرج کرده‌اند؟
خورنا – مهدی جعفری: اخیرا گزارش تحقیق و تفحص مجلس از تامین‌اجتماعی در صحن علنی مجلس قرائت شده است. در این گزارش اعلام شد که ۳۷ نماینده مجلس در رابطه با این نهاد دولتی پول دریافت کرده‌اند. این مساله باعث تاسف بسیاری از دلسوزان نظام شده است و لزوم اصلاح این مشکل در مجلس جدی به‌نظر می‌رسد. البته در این گزارش اسامی نمایندگانی که پول دریافت کرده‌اند، ذکر نشده که همین امر هم به تقویت شائبه‌ها کمک کرده است. در این زمینه برخی از کارشناسان به مبالغ کلانی که برخی نمایندگان در ایام تبلیغات انتخاباتی هزینه کرده‌اند، اشاره می‌کنند. برخی هم معتقدند که برای مجلس بعدی شورای نگهبان باید نظارت جدی‌تری روی بودجه‌های تبلیغاتی نمایندگان داشته باشد و مجریان انتخابات هم از افراد بی‌طرف انتخاب شوند. در این زمینه بسیاری مصداقا به فرماندار تهران اشاره دارند که هنوز از دولت پیشین بر سر کار است و دارای گرایش اصولگرایی تند است. در هر حال اغلب کارشناسان معتقدند که باید انتخابات مجلس با حضور جدی احزاب، نظارت دقیق‌تر شورای نگهبان و اجرای صحیح توسط فرمانداری‌ها و وزارت کشور برگزار شود که افراد شایسته وارد مجلس شوند و از وقوع اتفاقات مشابه جلوگیری شود. در این رابطه آرمان گفت‌وگویی را با علی‌اکبر اولیا، نماینده مردم یزد در مجلس هشتم انجام داده که در ادامه می‌خوانید:
در گزارشی که قرائت شد، به اسامی آن ۳۷ نماینده اشاره‌ای نشد. شما این مساله را چطور ارزیابی می‌کنید؟
شائبه‌هایی وجود دارد و به‌نظر می‌رسد که بخشی ازاین مبالغ به‌صورت کمک برای افراد نیازمند صورت می‌گرفته که البته همین هم جای سوال دارد. احتمالا اسامی نمایندگانی که در گزارش اعلام نشده به‌دلیل جلوگیری از تبعات بیشتر بوده است. در هر حال جدای از این مسائل باید از این اتفاقات درس بگیریم و به نحوی عمل کنیم که ریشه اینگونه ارتباطات خشک و روند این بده‌بستان‌ها قطع شود.
این مساله از چه زمانی شدت پیدا کرده است؟
بعضی از نماینده‌ها در زمان دولت پیشین نسبت به اینگونه روابط از خود اشتیاق نشان می‌دادند. در بعضی از موارد اقداماتی صورت می‌گرفت که بعضی از نمایندگان کمتر سر به سر دولت بگذارند و با تصمیمات و اقدامات دولت همراهی بیشتری داشته باشند.
معمولا این روابط بین بعضی از نمایندگان و ساختار دولت چگونه به وجود می‌آید؟
این کار خوبیست که به این موضوع بیشتر پرداخته شود. روابطی که با بعضی از وزارتخانه‌ها برقرار می‌شوند خالی از اشکال نیستند. برخی وزارتخانه‌ها با پرداخت نقدی و یا خدمات خاصی که ارائه می‌دادند مانند انجام بعضی استخدام‌های سفارشی، کاری می‌کردند که نماینده حرفی را که باید می‌زد، نزند یا وظیفه‌اش را کاملا انجام ندهد که این امر بسیار مذمومی است.
آیا قانونی برای جلوگیری از این مسائل در مجلس وجود دارد؟
قانونی هم تصویب شد که به این مسائل بصورت جدی‌تر رسیدگی شود و با تخلفاتی که صورت می‌گیرد بصورت اساسی برخورد شود اما نمایندگان هم انسان هستند و ممکن است خطا کنند و باید نظارت دقیق وجود داشته‌باشد.
فکر می‌کنید علت اصلی این اتفاقات چیست و چه کسی باید پاسخگو باشد؟
ساز و کار انتخابات می‌تواند در جلوگیری از شیوع این امر موثر باشد. این درست نیست که پارلمان داشته باشیم و حزب نداشته باشیم. وقتی ساختار حزبی برقرار نبوده و تحزب در کشور جایگاه مناسب خود را نداشته باشد، هزار فیلتر هم که بگذاریم، فایده‌ای ندارد. اگر نماینده‌ای به صورت حزبی وارد مجلس شود، طبیعتا آن حزب پیش از هر نهاد یا شخص دیگری، خودش چهارچشمی مواظب نماینده‌اش بوده و در قبال خطاهای وی هم مسئولیت‌پذیر خواهد بود. اگر احزاب جایگاه خود را پیدا کنند و احزاب باشند که در انتخابات شرکت می‌کنند، افراد شایسته‌تری وارد مجلس خواهند شد و اشخاص نخبه به اعتبار حزب وارد پارلمان می‌شوند. در اینصورت شأن مجلس هم بیشتر حفظ خواهد شد.
روند پیگیری این مساله چگونه خواهد بود؟
مواردی که پیش می‌آیند باید به مراجع ذی‌صلاح منعکس شوند و افراد موردنظر هم توضیح دهند که این پول‌ها را چرا دریافت کرده‌اند و با آن چه کاری انجام داده‌اند. آیین‌نامه‌ای هم در این خصوص وجود دارد که نمایندگان حق ندارند اینگونه پول‌ها را دریافت کنند.
آیا موارد مشخصی از اینگونه روابط مالی در گذشته وجود دارد؟
مواردی بوده که منعکس هم شده‌اند اما خوب به آن پرداخته نشده است. در بیشتر این موارد، پول‌ها تحت عنوان کمک به نیازمندان پرداخت می‌شد که در چند مورد هم گزارشاتی از این تخلفات منتشر شده است.
درست در کشور ما احزاب قوی و کارآمد وجود ندارند اما در همین انتخابات اخیر مجلس هم جبهه‌های سیاسی مختلف لیست‌هایی را به مردم معرفی کردند. اغلب نمایندگان مجلس فعلی از طریق لیست جبهه متحد اصولگرایان و جبهه پایداری به مجلس رفته‌اند. آیا این دو جبهه نباید نسبت به عملکرد نمایندگان مورد حمایتشان پاسخگو باشند؟
مشکل اینجاست که این جبهه‌ها شناسنامه ندارند و معلوم نیست چه کسانی هستند. به همین دلیل در زمان وقوع چنین اتفاقاتی، این جبهه‌ها به راحتی از زیر بار مسئولیت شانه خالی می‌کنند. اصلا چرا حزب نداشته باشیم؟ اگر احزاب به‌صورت جدی فعال باشند، در صورتی که خرابکاری رخ دهد از صحنه سیاسی خارج خواهند شد. الان شاهد هستیم حتی کسانی که به صورت علنی و به صراحت از دولت دفاع بی‌چون و چرا می‌کردند، به مردم پاسخگو نیستند و از این مساله طفره می‌روند.
برخی مواقع مشاهده میشود که نمایندگان برای تبلیغات انتخاباتی خود هزینه‌های نجومی انجام می‌دهند. آیا این مساله دارای شبهه نیست؟
جای تعجب دارد که نهادهای نظارتی که وسواس زیادی در تایید صلاحیت کاندیداها به خرج می‌دهند چگونه به این موارد توجه به موقع نمی‌کنند. کاملا مشخص است وقتی یک نماینده برای تبلیغات انتخاباتی خود رقم‌های نجومی هزینه می‌کند قربت الی‌ا… این کار را انجام نمی‌دهد. در بیشتر این موارد افرادی که به این شکل وارد مجلس می‌شوند، سعی می‌کنند که بعدا این هزینه‌ها را به نحوی جبران کنند و این اصلا سازوکار سالمی نیست. بهتر است شورای نگهبان در این موارد وسواس بیشتری به خرج دهد و از این اتفاقات پیشگیری کند.
برای جلوگیری از این موضوع چه کار باید کرد؟
امیدواریم دولت با انجام تمهیدات لازم شرایطی فراهم کند که از حقوق مردم حفاظت بیشتری شود. در این شرایط به نظر می‌رسد که حمایت از احزاب می‌تواند موثرترین گام باشد.
در حال حاضر گرایش سیاسی بسیاری از فرمانداران شهرهای مختلف از جمله تهران به جریان اکثریت مجلس فعلی نزدیک است. به نظرتان این مساله در انتخابات بعدی مشکلی ایجاد نمی‌کند؟
انتظار ما از آقای روحانی این است به عهدی که با مردم بسته‌اند پایبند باشند و دقت کنند که وزارت کشور هم در همین راستا حرکت کند. عملکرد این نهادها باید به نحوی باشد که از اعمال سلیقه و رفتار‌های غیرقانونی جلوگیری شود. آقای روحانی و وزارت کشور باید توجه جدی کنند که عملکردشان در این حوزه به نحوی باشد که امور با وعده‌های انتخاباتی داده شده مدیریت شود.