ثبت جشن شب یلدا و سه جشن دیگر ایرانی در میراث زنده جادۀ ابریشم

جشن‌های چله‌نشینی و شب یلدا به همراه چهارشنبه‌ سوری، مهرگان، سّده و موسیقی نواحی ایران به عنوان میراث فرهنگی ناملموس زنده جاده ابریشم به ثبت رسیدند.

به گزارش خورنا کمیسیون ملی یونسکو-ایران اعلام کرد: نخستین نشست جهانی میراث زنده جاده ابریشم بر اساس مصوبۀ سومین نشست کمیته آماده سازی شبکه میراث زنده جاده های ابریشم، با حضور نمایندگانی از کشورهای گسترۀ جادۀ ابریشم به ویژه ایران، کره جنوبی، ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه، جمهوری آذربایجان، و همچنین متخصصان و پژوهشگران میراث ناملموس از دانشگاه‌های کشورهای حوزۀ آسیا و اقیانوسیه در ۶ و ۷ آبان‌ماه ۱۴۰۰ با ارائۀ سخنرانی‌های علمی و بررسی میراث ناملموس جادۀ ابریشم، و پیرو آن، دومین نشست با عنوان بررسی و تصویب جشن‌ها در تاریخ ۱۹ آذرماه ۱۴۰۰ برگزار شد.

در نشست نخست، پژوهشگران حوزۀ میراث ناملموس، از جمله دکتر الیزابت بلک استاد دانشگاه شهید بهشتی و دکتر هوو ـ سی ـ لی استاد دانشگاه هان‌یانگ کره جنوبی، به بیان اهمیت جشن‌ها به عنوان بخشی از مهم‌ترین میراث زندۀ کشورها در جادۀ ابریشم بر اساس کنوانسیون میراث ناملموس یونسکو (کنوانسیون ۲۰۰۳) پرداختند و هرکدام از نمایندگان کشورها نیز ضمن ارائه کلیاتی از قابلیت‌های فرهنگی، اجتماعی و جایگاه جشن‌ها، تصویب کردند که جشن‌های زنده در جادۀ ابریشم برای بررسی و تصویب در برنامۀ سال ۲۰۲۱ ارائه شوند و در سال‌های بعد دیگر مولفه‌های فرهنگی و میراث ناملموس بررسی و معرفی شوند.

در این نشست‌ها که حداکثر پنج جشن و یا رویداد در پیوند با جشن‌ها قابلیت ارائه و تصویب داشت، ایران با معرفی جشن‌های مهرگان، یلدا، سَده و چهارشنبه‌سوری حضور یافت و ۴ جشن ایرانی برای معرفی در مرکز میراث ناملموس کرۀ جنوبی و ایکاس و ارائه به سازمان یونسکو در راستای معرفی جهانی آنها، مورد تأیید و تصویب نمایندگان قرار گرفت.

همچنین جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران به عنوان تنها جشنوارۀ موسیقی در این نشست‌ها مورد تأیید و تصویب نمایندگان قرار گرفت. نکتۀ مهم آنکه در معرفی جشنوارۀ موسیقی نواحی ایران ـ که در ۱۴ سال گذشته به صورت منظم برگزار شده‌است ـ مجموعه‌ای از ده‌ها گونۀ موسیقی اقوام گوناگون در ایران مانند عاشیق آذربایجان، کردی، لری، بختیاری، زار، ترکمنی، بلوچی، قشقایی، خراسانی، و گیلکی، مازندرانی، و… ارائه شده‌است.

پیوند موسیقی نواحی ایران با جشن‌ها و تنوع موسیقی نواحی ایران، تنوع سازها، همچنین ایجاد تعاملات فرهنگی با کشورهای همسایه از طریق موسیقی نواحی، از مهم‌ترین مولفه‌های ارائه شده از سوی ایران برای ثبت موسیقی نواحی در نشست مرکز جهانی میراث ناملموس سئول و مرکز مطالعات آسیای مرکزی ایکاس ـ سمرقند، بوده است.

از مهم‌ترین رخدادهای این نشست‌ها آن بود که به پیشنهاد ایکاس قرار شد علاوه بر پرونده‌های ملی هر کشور، یک پرونده مشترک با نام «نوروز» نیز که پیش‌تر در میراث ناملموس یونسکو به ثبت جهانی رسیده است، توسط ایران به عنوان میزبان باشگاه و دبیرخانۀ جهانی نوروز تکمیل شود و علاوه بر جشن‌هایی که هر کشور ارائه کرده است، نوروز تنها جشنی است که از حوزۀ آسیا و اقیانوسیه شایستگی جشن فراگیر و جهان‌شمول را داشته است.

در همین نشست مغولستان پیشنهاد کرد که خواهان پیوستن به باشگاه نوروز است زیرا یکی از اقوام قزاق‌تبار در مغولستان این جشن را با همۀ مولفه‌های آن برگزار می‌کند.