عبدالرحمن بن علی الخزاعی معروف به دعبل در سال ۱۴۸ هجری قمری در شهر کوفه متولد شد . ایشان در خانواده ای ادیب که سرشت آن محبت خاندان اهل بیت و فداکاری فی سبیل ا… و نسلی که سالها شهدای بسیاری را تقدیم اسلام کرده بود دیده به جهان گشود .

جناب دعبل در نوجوانی سرودن شعر را آغاز نمود و در ابتدای جوانی از شعر به عنوان سلاحی آتشین در خدمت به اهل بیت ( ع ) استفاده کرد و در این مسیر از هیچ کوششی دریغ ننمود

جناب دعبل وجود مقدس حضرت امام موسی بن جعفر ( ع ) , حضرت امام رضا ( ع ) و امام جواد ( ع ) را درک کرد و به خدمت این سه امام بزرگوار رسید ایشان علاوه بر سرودن شعر ، راوی حدیث نیز بوده اند .

در کتاب تاسیس الشیعه دعبل را اینگونه توصیف کرده اند ؛ دعبل یکی از بزرگان ، دانشمندان ، علمای کلام ، ادیبان و تاریخ شناسان به شمار می آید که در زبانشناسی ، فصاحت و تاریخ اعراب ید طولانی داشته است

این شاعر و دانشمند شهید در زندگی پر برکت خود تألیفاتی نیز داشته اند که از آن جمله می توان گفت : الواحده فی مثالب العرب و مناقبها ، وصایا الملوک ، طبقات الشعرا ، دیوان شعر دعبل خزاعی اشاره نمود

دعبل تمام خلفای عباسی را مورد هجو قرار داده و با استفاده از سلاح شعر پایه های حکومت آنان را به شدت به لرزه در آورده بود سرانجام با ورود امام رضا ( ع ) به شهر طوس ، دعبل به خدمت امام بزرگوار رسید تا قصیده مدارس آیات را برای امام بخواند ( قصیده مدارس آیات مشهورترین شهر جناب دعبل و از بهترین نوع مدایح است که درباره ظلم و ستم های وارده از سوی امویان و عباسیان نسبت به اهل بیت ( ع ) سروده است )

دعبل مدتی بعد به کوفه و پس از آن به خوزستان عزیمت نمود ۰ و در روستایی اطراف شوش ساکن شدند ۰ مالک بن طوق فرماندار دمشق از جمله افرادی بود که به شدت در پی کشتن دعبل بود ۰ در نهایت شخصی را مأمور به شهادت رساندن دعبل کرد ۰بدین ترتیب در سال ۲۴۶ هجری قمری و هنگامی که این شاعر متعهد و بزرگوار ۹۸ سال از عمر با برکتشان را پشت سر نهاده بودند در اطراف شوش به شهادت رسیدند ۰

عباسیان اگر چه دعبل را شهید کردند ولی ادبیات و اشعار متعهد او را نتوانستند از بین ببرند ۰ بویژه قصیده مدارس آیات را که همیشه زنده و جاودان نگه می دارد

پیکر آن شهید بزرگوار منتقل و در جوار مدفن امام زاده عبدا… بن علی ( ع ) در شهرستان شوش به خاک سپرده شد

منابع : زندگی نامه دعبل خزاعی _ دکتر علیرضا کریمی ( پژوهشگر ، مولف و نویسنده اهل شوش )

دعبل شاعر امام رضا ( ع ) : دکتر حسین چوبین

منتهی الامال – شیخ عباس قمی ( ره )