کلات قلعه ای باستانی و ناشناخته بر فراز هندیجان + تصاویر

آثار باستانی کلات یا شهر آسک هندیجان یکی از بناهای تاریخی و ارزشمند این شهر است که با چندین دهه قدمت به عنوان قدیمی ترین آثار، گنبد کله قندی آن مانند نگینی زیبا از دور جلب توجه می کند

خورنا-یونس عبادی-هندیجان یکی از شهرهای مهم استان خوزستان با قدمتی بیش از ۳ هزار سال در جنوب شرقی استان خوزستان و در شمال خلیج فارس قرار گرفته است که به‌دلیل فقر منابع تاریخی تاکنون کمتر مورد توجه قرار گرفته است. اندک پژوهشگرانی‌ که تاکنون به تاریخ این دیار پرداخته‌اند به‌دلیل کمبود منابع تنها به معرفی آثار تاریخی آن دست زده‌اند

برخی از این آثار تاریخی ارزنده که با بی‌مهری مواجه شده اند جذابیت خاصی به منطقه بخشیده است که بافت تاریخی و جاذبه طییعی آنها نمونه گردشگری مناسبی در جذب ایرانگردی در استان خوزستان و شهرستان هندیجان ایجاد می کند و می تواند به یک کانون گردشگری جدیدی در جنوب شرقی استان تبدیل شود

یکی از این آثار تاریخی شهر باستانی آسک است که دربین اهالی هندیجان و روستاهای اطراف به قله کلات معروف است

هنگامی که از جاده بدر هندیجان گذر می کنید و به روستای کره پا می رسیم وقتی به انتهای رشته کوه های زاگرس چشم دوخته می شود قله ای کله قندی مانند دماوند در ابعاد کوچکتر توجه شما را جلب میکند۰ در دامنه این قله تمدنی ناشناخته در خاک نهفته است.

وجود تکه های فراوان سفال های ساده و رنگی ، وجود گورستان ، بقایای اتاق های سنگی ، سنگ های آسیاب بزرگ ، و آب انبار حکایت از زندگی جمعیت انبوه در این محل داشته است اما متاسفانه هنوز هم بعد از گذشت چند دهه،در فهرست آثارملی قرار نگرفته و اقدامات لازم برای حفظ و نگهداری آن انجام نشده است.

آسک از دیدگاه مورخان و باستانشناسان

مورخان دربارهٔ آثار آسک نوشته‌‌اند:ایوان بلندى داشته و آتشکده‌ها و دفینه‌هاى باستانى و گورهاى قدیمى، تابوتها و حجاریهاى کتیبه مانند در آسک وجود داشته است. کتیبه‌هایى به خط پهلوى بر در غربى ایوان (معبد آتشکده) آسک در سنگ منقوش بوده است. در غرب آسک قلعهٔ گنبدى شکلى است که قبلاً برج دیده‌بانى آنجا بوده است.

ابراهیم قنواتی شهردار سابق هندیجان و کارشناس ارشد مشاوره در خصوص کلات می گوید:گمانه زنی های تاریخی می تواند ساکنین این قله را از قرمطیان دانست با توجه به سبگ زندگی و سکونت سازمان اسماعیلی که در قله های مشرف بر دشت ها جا نمایی می کرده اند و قرمطی ها از تربیت یافتگان آنند این احتمال وجود دارد که کلات یکی از پایگاه های عبدالله حمدان قرمط از بنیان گذاران جنبش قرمطی باشد ۰

عبدالله حمدان قرمط در قرن سوم هجری قمری از مردم بندر دیلم و از تربیت یافتگان سازمان اسماعیلی به شمار می رفت و در نواجی جنامه یا جنابه (گناوه) سینیز ، مهروبان و گرمسیر فارس به دعوت پرداخت است و تعدادی از مورخین محل شهر اسک را در دامنه کلات دانسته اند.

آسک در حدودالعالم اینچنین توصیف شده

《دهی است بزرگ و بر کوه نهاده و بر سر ان کوه آتشی است که دائم همی درخشد》و برج دیدبانی بر آن نهاده شده است ۰
سنگ های آسیاب در دامنه کلات بیانگر این حقیقت است که جمعیت انبوهی در این محل می زیسته اند.چرا که این سنگها پس از سالها فرسایش هنور هر کدام بیش از ۳۰۰ کیلو وزن دارند ۰
قبرستان موجود در دامنه قله حاکی از سکونت دائمی و مدت دار بوده است.آب انبار های طبیعی موسوم به کاسه در دره های اطراف تامین کننده آب آشامیدنی مردم و احشام بوده است ۰
هنوز هم برخی از این کاسه ها همچنان پر آب هستند.
صحیح ترین آدرس و توصیف آسک یا همان کلات را در کتاب هندیجان تمدنی خفته در خاک از غلامرضا درویشی که چنین می‌ نویسد و احتمال بسیار زیاد همین شهر آسک است : « آسک شهری باستانی در شمال شرقی شهرستان هندیجان کنونی جنوب شرقی دهملا، باید به سمت کوه رفت و نوک بلند کوه آن که هنوز آثار ایوان و حوضی خشتی روی آن معلوم است. خرابه ها و آثار مانده در شهرک آسک هنوز باقی است. برای ورود به این شهر باستانی دو راه وجو دارد یکی از طریق غرب آن و رفتن روی لوله های گازی که از زیدون می آید و دیگری از طریق جاده شرکت نفت و رفتن تا پای کوه.

شهر آسک که زمانی قلعه فرزندان اباکالیجار و زمانی دیلیمان بر آن حکومت داشتند دارای پله های مدور می باشد که این پله ها با سنگ گلال ( سنگ دریا ) درست شده اند و برای محکم کاری قیر میان آنها به کار رفته است . هنگامی که به آخرین نقطه پله ها برسیم وارد محیطی باز می شویم . روبروی ما قلعه ای است با خشت های قرمز رنگ و در آن کوزه های فراوان یافت می شود.دور قلعه حصار آجری است که همچنان پابرجاست و جای سکوئی در آنجا هویدا است که به نظر جای پرچم است یا شیپورزن در آنجا می ایستاده است دو سنگ آسک ( آسیاب گندم ) به قطرهای ۵/۲ متر در شرق آن نیز دیده می شد . پائین دره در کناره نهر یا چشمه که اکثر مورخان از آن نام می برند درخت کناری نیز به چشم می خورد و دو سنگ مستطیل مکعب که به نظر می رسد برای سد کردن جلوی آب در مواقع مختلف استفاده می شده است وجود دارد . »

قلعه کلات ثبت ملی نشده است

اکرم ندیمی پور رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری هندیجان در گفتگو با خبرنگار خورنا اظهار کرد: قلعه کلات یا محوطه باستانی آسک هنوز به ثبت ملی نرسید است که امیدواریم در سالهای آتی بتوانیم آن را به ثبت ملی برسانیم

وی افزود:این اثر تاریخی را که خصوصیات ثبت به عنوان اثر ملی را دارد به اداره کل میراث فرهنگی معرفی کرده ایم تا به ثبت ملی برسد.

ندیمی پور خاطرنشان کرد:از قلعه کلات یا شهر باستانی آسک شخصا دیدن کرده ام و اهمیت آن را همه مردم باید بدانند و برای حفظ این اثر تلاش کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری هندیجان با اشاره به قدمت چند هزار ساله هندیجان و وجود آثار باستانی گفت: به علت کمبود بودجه به شهرستان برخی آثار هنوز شناخته نشده است که امیدواریم مسئولان مربوطه تمهیدات لازم را در این خصوص انجام دهند.

به گزارش خورنا: هندیجان با برخورداری از طبیعت زیبا و ستودنی، بازارهایی نظیر ته لنجی و کالای همراه ملوان همچنین رودخانه‌ای موسوم به هندیجان یا زهره این شهر را به دو نیمه شمالی و جنوبی تقسیم می‌کند که بزرگترین مزیت برای گردشگری است و رسیدگی به این آثار تاریخی و میراث‌فرهنگی باید جزو اولویت‌های اصلی اداره میراث فرهنگی قرارگیرد تا به توسعه گردشگری کمک ‌کند.

گزارش:یونس عبادی(آبادی)

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *