مشاهدات میدانی استادان دانشگاه شهید چمران از ابگیری تالاب هورالعظیم

آب سیلاب به مخزن ۵ وارد نشده/ ارتفاع مخزن ۴ نیز بسیار پایین است/وزارت نفت مانع آبگیری هور نیست اما تحرکی برای حفاظت از تاسیسات ندارد

خورنا| سرویس بحران: دکتر حسین الهام پور از اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز مشاهدات میدانی استادان دانشگاه شهید چمران از ابگیری تالاب هورالعظیم را برای خورنا ارسال کردند که متن کامل آن در زیر منتشر می شود.

علیرغم تاخیر در اقدامات لازم هم اکنون در ابگیری مخازن ۳ و ۴ و ۵ تالاب هور العظیم از سوی نفت ممانعتی انجام نمی شود. ولی هنوز مصب رودخانه نیسان به تالاب با مشکلاتی روبروست که بر بررسی و رفع موانع آن تاکید می شود.

به دنبال انتشارات نظرات متفاوت در خصوص وضعیت آبگیری هور الهویزه و نگرانی هایی که در این مورد در جامعه ایجاد شده بود، کارگروه آب و محیط زیست شبکه ملی جامعه و دانشگاه در تاریخ جمعه ۲۳ فروردین ۹۸ با دعوت از تعدادی از اعضای هیات علمی دانشکده مهندسی علوم آب و مسئولان شورای صنفی هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بازدیدی از قسمت های مختلف هور انجام داد. نتیجه این بازدید به شرح زیر ارائه می شود.

۱-بازدید ابتدا از تاسیسات نفتی واقع در هور شروع شد که مشخص گردید متاسفانه در دولت قبل از دولت روحانی ارتفاع تمام تاسیسات نفتی و جاده های مربوطه در حالت خشک هور بنا شده اند و آبگیری هور در فعالیت ها دیده نشده است. بعد از آن از دایک حد فاصل مخزن ۲ و ۳ هور معروف به شط علی بازدید صورت گرفت. آب عبوری از مخزن ۲ به ۳ توسط یک پل بند واقع در بخشی از این دایک انجام می شود که ارتفاع بالای تاج سرریز آن به گونه ای است که از کف مخزن ۲ بالاتر است و آب باید در مخزن ۲ هد بگیرد تا به مخزن ۳ سوار شود و ضمناً دهانه های آن با استاپ لاگ هایی قابل باز و بستن هستند. در بازدید مشاهده شد که تمام دهانه های پل بند باز هستند و آب از همه قسمتهای آن به سمت مخزن شماره ۳ در حرکت است. امّا اختلاف ارتفاع بین دو مخزن زیاد (در حدود ۱ متر) است و این نشان می داد که این سازه که طول آن نیز زیاد است به تنهایی قادر به تخلیه مخزن ۲ به ۳ نیست. به همین جهت دایک مربوطه به تازگی (بعضی از قسمت ها همین دیروز باز شده بودند) در هشت محل باز شده بود که با لوله نیز آب از قسمت ۲ به ۳ منتقل می کردند. به نظر می رسید با این بازشدگی های جدید تخلیه مخزن ۲ به ۳ مطلوب شده است امّا اگر چند بازشدگی دیگر نیز در دایک ایجاد شود اطمینان بیشتری ایجاد می نماید.

۲-مخزن ۳ به ۴ در چند محل با کالورت به هم وصل بودند و آب از مخزن ۳ به ۴ جریان داشت. امّا سطح آب مخزن ۴ نیز حدود ۶۰ سانتی متر از مخزن ۳ پایین تر بود و کل ارتفاع آب در این مخزن بسیار کم بود.

۳-مخزن ۵ آب بسیار کمی داشت و پیدا بود آب سیلاب کلاً به این مخزن تا کنون وارد نشده است.

۴-تاسسیسات نفتی در مخازن ۳ و ۴ و ۵ بسیار کم ارتفاع بودند بطوری که در مخزن ۳ اگر نیم متر به ارتفاع آب اضافه شود آب وارد تاسیسات نفت خواهد شد و خسارت وارده جدی خواهد بود.

۵-توافقنامه ای بین نفت و سازمان آب و برق خوزستان و سازمان محیط زیست مربوط به سالیان گذشته (احتمالاً سال ۱۳۸۶) وجود دارد که در آن قید شده است که ارتفاع آب از سطح دریا در مخازن ۱ و ۲ باید حداکثر ۵ متر و در مخازن ۳ و ۴ و۵ باید ۳٫۵ متر نگهداری شود لذا شرکت نفت نیز تاسیسات و جاده های دسترسی خود را با این ارتفاعات تنظیم کرده اند. ارتفاع آب در مخازن ۱ و ۲ در حال حاضر ۴٫۵ متر است.

۶-با این وضعیت اگر ارتفاع مطلوب آب از سطح دریا را برای همه مخازن ۴٫۵ متر نیز در نظر بگیریم (که در این صورت همه تاسیسات نفت در این مخازن زیر آب می روند) حجم خالی موجود در مخزن ۳ و ۴ و ۵ با در نظر گرفتن سطح این مخازن بیش از ۶۰۰ میلیون متر مکعب خواهد بود که حجم بسیار خوبی است و جواب گوی مشکل فعلی رودخانه کرخه خواهد بود.

۷-هیچ تحرکی در تاسیسات نفتی برای مقابله و غلبه بر ارتفاع گرفتن آب در مخازن ۳ و ۴ و ۵ مشاهده نشد.

۸-ظاهراً بخش عراقی هورالعظیم از آب پر شده و نه تنها امکان تخلیه آب از قسمت ایرانی هور را متوقف کرده بلکه آب از قسمت عراق به سمت ایرانی هور سرازیر شده است.

۹-مسئولین نفتی توضیح می دانند که یکی از اشکالات مهم این است که رودخانه نیسان (شاخه ای از کرخه) به علت فعالیت آبزی پروری و کشاورزی در دهانه آن به هور امکان تخلیه خوب به هور را ندارد و این نیز می تواند یکی از اشکالات تخلیه رودخانه کرخه محسوب شود.

۱۰-به نظر نمی رسد در حال حاضر وزارت نفت ممانعتی در انتقال آب به مخازن ۳ و ۴ و ۵ داشته باشد امّا عدم تحرک برای تنظیم شرایط تاسیسات نفتی و جاده های دسترسی برای ارتفاع بیشتر آب در مخازن ۳ و ۴ و ۵ کمی قابل تامل می باشد. عدم اقدامات حفاظتی این شائبه را ایجاد می کند که یا شرکت نفت از بالا نیامدن ارتفاع آب اطمینان دارد و یا در صورت افزایش ارتفاع و احساس خطر جدی، ممکن است تغییراتی در انتقال آب بین مخازن ایجاد نماید.

۱۱-پیشنهاد می گردد که شرکت نفت سریعاً اقدامات حفاظتی موقتی برای تاسیسات خود را شروع نماید و بعد از فروکش نمودن بحران نیز نسبت به افزایش ارتفاع مقر تاسیسات و جاده های خود اقدام دائمی انجام دهد تا مشکل آبگیری هور در آینده دچار اختلال نگردد.

 

 

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *