طرحی برای آشتی دانش آموزان با فضای خلاقیت!!

✍به قلم محمدرضا انصاری نیکو/کارشناس آموزشی

پیک نوروزی یا همان پیک شادی برای نخستین بار سال ۱۳۶۴ در برخی از مناطق آموزش و پرورش تهران به دانش آموزان داده شد،به همین جهت از آموزگاران خواسته شده بود به دانش آموزان مشق ندهند و تنها به ارزیابی پیک های بهاری بپردازند.این رویه به همین منوال تا دهه ۸۰ ادامه پیدا کرد.اما در این دهه همه دست اندرکاران در اموزش و پرورش بر آن شدند تا به جای پیک های نوروزی حجیم،از حجم آنها بکاهند و به صورت مصورتری درآید.این تغیرات محتوایی در قالب رنگ آمیزی و خاطره نویسی و بازی با اعداد و ریاضی اتخاذ شد.و پیک های نوروزی در ابتدا به مراکز استانها،سپس به شهرستانها و بعد از آن نیز به مدارس واگذار شد که این کار باعث شد مدارس برای تامین هزینه این پیک ها هزینه هایی را از والدین دانش آموزان دریافت کنند و به این صورت مستقل اقدام به تجهیز پیک های نوروزی کردند.البته طرح تمرکز زدایی توزیع پیک های نوروزی از سال ۱۳۸۹ کلید خورد که در ان زمان بر سر حذف پیک نوروزی مناقشاتی انجام گرفت اما حذف نشد.اما میتوان سال ۹۱ را نخستین سالی دانست که کارشناسان آموزشی لزوم حذف پیک نوروزی با غیره اجباری بودن آن و الکترونیکی کردن آن تاکید داشته اند و این موضوع در آن سال به صورت رسمی رسانه ای شد.در سال ۹۲ با تغیر دولت و وزرای آن رویکرد انتقادی از پیک نوروزی نیز تشدید شد و وزارت آموزش و پرورش رسما توزیع این تکلیف عیدانه را ممنوع کرد.این رویه تا سال ۹۵ ادامه پیدا کرد و مسولان برای خاتمه دادن به این موضوع طرحی را مطرح کردند که در بین فرهنگیان مخالفان و موافقانی دارد‌.

داستان نویسی جایگزینی برای پیک نوروزی!!

برخی از کارشناسان و فرهنگیان بر این باورند که حذف پیک های نوروزی تبعاتی چون دلسردی دانش آموزان از تکالیف مدرسه را به دنبال دارد،تکالیفی که هر روز با آن سر و کله میزنند،نزدیک به دو هفته به دست فراموشی سپرده میشوند و معلم ها مجبور به مرورند که این امر نیز شرایط سختی را برای معلم ها رقم می زند.آموزش و پرورش در گذشته می خواست در تعطیلات طولانی عید نوروز فرصت یادگیری برای دانش آموزان ایجاد کند،غافل از این که عید نوروز هر فرصتی در خود داشته باشد قطعا فرصتی برای تعمق بخشیدن به امر یادگیری نیست،پیک شادی نوروزی که پاسخ دادن به آن و حل تمرین هایش در دو روزه آخر تعطیلات چقدر تعطیلات را در کام خانواده ها تلخ می کرد.
بدون شک یک دانش آموز ابتدایی باید کودکی کند،افراد در سنین مختلف در عوالم متفاوتی زندگی می کنند اول باید این عوالم را شناخت و بعد بر اساس درجات و رشد هوشی یک برنامه ریزی علمی برای آن در نظر گرفت.رشد تخیل در یک دانش آموز ابتدایی بدون شک بر رشد منطقی آن غلبه دارد،شاید به همین خاطر بود که پیک های نوروزی هر سال از حجم آنها کاسته میشد و از کشوری به استانی و شهرستانی و اکنون می بینیم که به کلی حذف شده است.زیرا در ایام نوروز از دانش اموزان می خواستیم که به اجبار صرفا یک فعالیت خشک درسی داشته باشند و صفحاتی را در عید سیاه کنند و در پایان تعطیلات به معلم خود ارائه دهند و اتفاق بهتر این بود که این رفتار نادرست با رفتار جذابی جایگزین می شد و آن نوشتن داستان و پرداختن به داستان است.
قطعا این طرح و بسیاری از طرح هایی که می توانند سبب ایجاد نوآوری و خلاقیت در دانش آموز شوند مورد اقبال والدین،دانش آموزان و فرهنگیان فقرا خواهند گرفت چون با استفاده از این گونه طرح ها هست که دانش اموز ابتدایی در این سن می تواند بر روی تخیلات خود مانور فراوانی داشته باشد و به گونه ای هماهنگی بین آموزش و نیاز های فکری دانش آموز در این سن می تواند استعداد آن را بسیار شکوفا بکند نه تکالیفی که فقط به جهت رفع تکلیف دانش آموز در روز های ابتدایی عید و یا پایانی تعطیلات به کمک والدین خود حل کند.بدون شک داستان نویسی به آموزش و پرورش نزدیکتر است زیرا در سال های اخیر و با بالا رفتن تعداد آزمون های پیش رو از انشا و داستان نویسی و حتی ادبیات دانش آموزی در حال فاصله گرفتن هستیم.این ایده می تواند مفید باشد چرا که هر چه بچه ها در سنین دبستان تشویق به کتاب خواندن کنیم و این که بعد شروع به نوشتن کنند باعث می شود در آینده در هر دوی این بخش مشکل نداشته باشند و این فقط یکی از سه طرح داستان خوانی،داستان نویسی و داستان گویی است،که می تواند بسیار مثمره ثمر باشند.زیرا یکی از ضعف هایی که در بزرگسالان هم دیده می شود به جز این که نمیخوانند عملا وقتی به آنها می گوییم چهار سطر بنویسند نمی توانند درست بنویسند،این موضوع به تحصیلات آنها ربطی ندارد و حتی در رده تحصیلات بالا هم این ضعف دیده می شود.اگر از سنین پایین این ویژگی پرورانده شود باعث می شود دانش آمز از کودکی با کتاب خواندن و سبک های مختلف نوشتاری و واژگان و کاربرد آنها نیز اشنا شود.
داستان نویسی به عنوان شیوه جدیدی میتواند برای دانش آموز مفید واقع شود چرا که می تواند تنوع جدیدی برای او داشته باشد و اگر به صورت شفاف برای دانش آموز توضیح داده شود می تواند جذابیت داشته باشد زیرا این طرح خلاقیت و شکوفا کردن ذهن دانش آموز را به دنبال خود دارد.بدون شک این طرح فرصتی برای در کنار خانواده بودن،امکان انجام کار در سفر،استفاده از زیبایی ها و شگفتی های طبیعت و توجه به آن در فعالیت های سه گانه داستان خوانی،داستان نویسی و داستان گویی می تواند باشد.و این موضوع به هیچ وجه نباید به صورت اجبار درآید زیرا نه تنها مورد استقبال دانش آموزان قرار نمی گیرد بلکه مانند پیک های نوروزی موجب دلزدگی هم می شود.