خورنا-احمدرضارستمی: ایرانیان از قدیم الایام سیزدهمین روز نوروز را با رفتن به دامان طبیعت به شادمانی و سرور می‌پرداختند و با نامگذاری چنین روز فرخنده‌ای به “سیزده بدر” به طور رسمی جشن پایانی ایام نوروز را در دل طبیعت برپا می‌کردند.

«نحسی سیزدهمین روز نوروز بزرگترین دروغ سیزده‌بدر»

البته گاهی از جانب برخی افراد که به خرافات اعداد اعتقاد دارند چنین عزیمت‌هایی در روز “سیزده‌بدر” به دامان دشت و طبیعت، به دوری جستن از نحسی حاکم بر این روز تفسیر می‌شود که در این مورد هم باید اذعان داشت که نه تنها تا الان هیچ سند معتبر و قابل استنادی در تایید این بزرگترین دروغ “سیزده‌بدر” ارائه نشده بلکه برعکس در بسیاری از متون معتبر تاریخی و ادبی هم به دلایلی واضح و علمی، خلاف این مدعای پوچ نیز ثابت شده است بطوریکه مثلاً در کتاب «آثار الباقیه »ابوریحان بیرونی که در آن جداولی برای نشان دادن سعد و نحس بودن روزها وجود دارد معادل سیزدهمین نوروز، واژهٔ سعد که معنای آن نیک و فرخنده است مشاهده می‌شود و همچنین در مورد معنی “در” که به اشتباه در عبارت “سیزده‌بدر” به ‌معنای «در کردن نحسی سیزده» قلمداد می‌شود هم مرحوم دهخدا در لغتنامه خود این واژه را مخففی بر «دره و دشت» تفسیر می‌کند که براین اساس می‌توان عبارت “سیزده‌بدر” را رفتن در سیزدهم نوروز به دامان دشت و صحرا معنا کرد.

«پیشینه جشن سیزده‌بدر»

براساس نظر بسیاری از پژوهشگران تاریخی قدمت اصلی و اولیه “سیزده‌بدر” به مانند جشن نوروز، به دوره سلسله پیشدادیان و در هنگام سلطنت جمشید برمی‌گردد و لذا در این خصوص اینطور روایت می‌کنند که جمشید در طول دوران پادشاهی خود، همیشه سیزدهمین روز نوروز را با برپا کردن خیمه‌ها و چادرهایی در دل دشت‌ها و صحرا‌های سرسبز آن زمان سپری می‌کرد و بدین ترتیب به مرور زمان یکسری جشن‌ها و مراسماتی نیز برای بزرگداشت چنین روزی از آن دوران یعنی سالها قبل از پیدایش مادها و هخامنشیان در ایران زمین به وجود آمد که این جشن‌ها در ادامه کم‌کم تبدیل به یکی از سنن ایرانیان و دیگر کشورهایی شد که جشن نوروز را گرامی می‌دارند.

“رسم و رسومات سیزده‌بدر”

سیزده‌بدر یا جشن بدرقه نوروز که در تقویم ملی به روز طبیعت هم نامگذاری شده علاوه بر اینکه در حالت کلی از آن به عنوان فرصتی بسیار مغتنم برای رفتن به سوی دشت‌ و صحرا و نشستن در دل طبیعت یاد می‌شود، دارای یکسری رسم و رسومات زیبا و منحصر بفردی هم می‌باشد که از جمله این آیین‌ها می‌توان به سپردن سبزه‌های سفره هفت‌سین به آب‌های جاری و نیز دعا کردن برای بارش باران به منظور افزایش برکت به زراعت کشاورزان اشاره کرد.

گره زدن سبزه‌ها و روئیدنی‌های زمین به نیت تسهیل در امر ازدواج جوانان و همچنین ﺧﻮﺭﺩﻥ ﮐﺎﻫﻮ ﻭ ﺳﻨﮑﻨﺠﺒﯿﻦ در این روز به دلیل تاثیرات طبی آن در تعدیل مزاج و نیز پخت غذاهایی چون آش‌رشته و دیگر خورشت‌هایی که در آنها سبزی به وفور یافت می‌شود همگی از جمله دیگر رسومات سیزدهمین روز نوروز در دامان دشت و طبیعت به حساب می‌آیند.

البته لازم به ذکر است که به استثنای موارد ذکر شده به طور قطع و یقین این روز خجسته دارای رسم و رسومات فراوان دیگری نیز می‌باشد که اگر بخواهیم به تمامی آنها اشارتی ولو مختصر هم داشته باشیم مطمئناً چنین کاری با توجه به کثرت و فراوانی آنها به واقع در این مجال مختصر امری غیر ممکن است و گرنه پهنه گسترده این مرز و بوم با تنوعات طبیعی و قومی بسیاری که دارد بالطبع مأوای دریای بیکرانی از رسم و رسومات زیبا و قشنگی است که همگی ریشه در پیشینه تاریخی و جغرافیایی این سرزمین‌ها دارد.

«عدم مهار افسردگی‌های یک جامعه می‌تواند پیش‌درآمدی بر پیدایش بزه‌های اجتماعی شوند»

و اما در کل و در پایان این چند سطر سیاهه‌ای که تقدیم شد ذکر یک نکته مهم و اساسی هم با توجه به اهمیت آن خالی از لطف نیست و آن اینکه با توجه به اهمیت وجود شادی در جامعه، چه بهتر است که مسئولین ذی‌ربط از وجود چنین پتانسیل‌هایی که در قالب مناسبت‌های ملی و مذهبی به وفور در تقویم کشور وجود دارند در جهت تزریق هر چه بیشتر بحث شادی به اجتماع بهره‌گیری کنند. زیرا سختی‌ها و مشکلات زندگی روزمره در هنگام افزایش، این توانایی را دارند که با هدف قرار دادن نشاط جامعه، موجبات پیدایش و توسعه افسردگی‌های اجتماعی را فراهم کنند که به واقع اگر این افسردگی‌ها در یک جامعه مهار نشوند به خودی خود می‌توانند پیش‌درآمدی بر پیدایش بسیاری از بزه‌های اجتماعی شوند لذا براین اساس آیین “سیزده‌بدر” را نیز می‌توان به عنوان یک هدیه‌ از جانب طبیعت دانست که می‌تواند به خوبی در جهت افزایش شادی جامعه و تولید هر چه بیشتر نشاط اجتماعی نقش‌آفرینی کند.

احمدرضارستمی/ ۱۳ فروردین ۹۷