صدای دوهُل کره شمالی؛ بررسی واکنشهای تحلیلگران سیاست خارجی
رضا صادقیان
آنچه این روزها در رسانههای خارجی و داخلی درباره کره شمالی میشنویم و میخوانیم، قبل از آنکه براساس یک ارزیابی کارشناسی، بیواسطه و میدانی از چنین کشوری باشد، بیش از هر چیزی براساس صدای طبل و شیپورهای مسئولان این کشور در ذهن برخی تحلیلگران شکل گرفته است. در واقع ما کارشناس کره شمالی داریم، مانند برخی از کارشناسان و تحلیل نویسان درباره سیاست خارجی کشورهای دیگر، ولی همین کارشناس یکبار هم به آن کشور سفر نکرده است، وضعیت مردم کره شمالی و توانایی اقتصادی، توسعه و میزان مصرف تکنولوژی را در همین کشور از نزدیک لمس نکرده، از نحوه ارتباط با شبکه اینترنت و تعداد کانالهای خبری و تلویزیونی نیز اطلاع ندارد، با این حال با دیدن چند تصویر از پرتاپ موشک به هوا و دیدن تصاویر رهبر کره شمالی به این نتیجه میرسند که چنین سیاستی در عرصه جهانی و خروج از دنیای تک قطبی بسیار درست و به جا است.
مسئله را از زاویهای دیگر بنگریم. سالیانه بیش از پنجاه شمارگان پایاننامه در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری درباره سیاست خارجی کشورهای خارجی توسط دانشجویان و با راهنمایی استاد راهنما و مشاور در دانشگاههای کشور به نگارش در میآید و موفق به کسب نمرات خوبی هم میشوند، ولی کمتر اتفاق میافتد که استاد راهنما و یا مشاور و یا شخص دانشجو موفق به دیدار کشور چین، عربستان، کره جنوبی، ژاپن و یا کشورهای دیگر شده باشند، آمریکا که جای خود دارد. معمولا از روی نوشتههای دیگر و یا موضعگیری رهبران همان کشور دادههای نوشتاری خود را جمعآوری و نتیجه لازم را اخذ میکنند. نتیجه روشن است، ما با صدها و هزاران نوشتار به اصطلاح کارشناسی روبروییم که تصویر ناراست و به دور از درک واقعی رویدادهای خبری تهیه شده و اساسا فاقد تبدیل شدن به یک راهبرد اجرایی هستند، به این ترتیب در حال روبرو شدن با حوادثی هستیم که بسیاری از تحلیلگران به وقوع پیوستن آن را از اساس رد میکردند و تصویری دیگر ارایه میدادند.
ارزیابی اکثر کارشناسان درباره کره شمالی نه تنها ریشه در واقعیت ندارد، بلکه بیش از آنکه آمیخته به نگرشی جامعهشناختی، شناخت ساختار نظام سیاسی براساس شاخصهای قابل اندازهگیری در اقتصاد باشد، براساس عکسهای به دقت پردازش شده توسط رسانههای رسمی کره شمالی از جونگ اون است. در اکثر تصاویر و فیلمهای پخش شده شخصیت جوان و فربه «اون» را نظارهگر هستیم که در میان تشویقهای مکرر نظامیها و مسئولان رسمی در حال فشردن دکمه پرتاپ موشک، راه رفتن، ایستادن، از دوربین نگاه کردن، قدم زدن در کنار تجهیزات نظامی و گاه در میان گریههای بیوقفه مردم است! حال برخی از ناظران رویدادهای بینالمللی با چشم بستن بر دیگر روایتهایی که از درون همین کشور به گوش میرسد و حتی نادیده گرفتن گزارشهای خبرنگاران کشورمان به ارایه تحلیلهای همت میگمارند که گویی همین فردا کره شمالی با موشک تولید شده به قلب کشور آمریکا و اروپاییان حمله میکند! ارایه چنین تصویری فقط با شنیده صدای طبل مسئولان رسمی کره شمالی انجام شدنی است، کشوری که چهره نحیف و لاغر شهروندانش در تصویرهای رسمی نشان دهنده اوج رفاه و زیست مردمانش را فریاد میزند. شاید لازم باشد علاقمندان به رفتارهای کره شمالی در عرصه بینالمللی اندکی با دقت به تصویر مخابره شده از کره شمالی بنگرند و صرفا گرمای موشکها را در نظر نیاورند.