دامن زدن به آتش
خورنا – داریوش عکاشه: روز چهارشنبه شانزدهم تیرماه که مصادف با عیدسعید فطر بود در حدود ساعت ۱۸ بعد از ظهر برج یکصدوبیست متری موسوم به ۸۰۰۱ واحد پارازایلین پتروشیمی بوعلیسینا در منطقه ویژه اقتصادی بندر ماهشهر به علت وقوع نقص فنی در یکی از شیرهای صنعتی دچار حادثه آتشسوزی گردید که بلافاصله نیروهای آتش نشانی به منظور اطفاء آن وارد عمل گردیده و پس از ساعاتی آتش را خاموش نمودند و در حالیکه گمان میرفت غائله پایان یافته است، زبانههای آتش در ساعت پنج صبح روز پنجشنبه مجدداً شعلهور گردیده و یکی از مخازن نفتا دچار حریق گستردهای گردید. لازم به ذکر است که نفتا به طبقهای از سوختهای مایع هیدروکربنی گفته میشود که از درجهی بالای اشتعالپذیری برخوردارند و در واقع یک نوع سوخت مایع هیدروکربنی میباشد.
پتروشیمی بوعلیسینا که در سایت چهارم منطقه ویژه اقتصادی ماهشهر قرار دارد، در زمینی به مساحت ۳۶ هکتار و در شمال غربی خلیجفارس واقع شده است. خوراک این مجتمع شامل نفتای سبک و سنگین و بنزین پیرولیز میباشد که پس از انجام فرآیندهای گوناگون صنعتی به محصولات با ارزش دیگری مانند پارازایلین، ارتوزایلین و بنزن تبدیل و روانهی پتروشیمی بندر امام، پتروشیمی شهید تندگویان، پتروشیمی امیرکبیر، پتروشیمی فارابی برای مصارف داخلی و بخش دیگری از آن برای صادرات به کشورهای خارجی به مصرف میرسد.
پس از وقوع مجدد آتش سوزی در مخزن ۲۰۰۱ که حاوی نفتا بوده است، همانطور که اولین اصل علمی در اطفای حریق میباشد، مأمورین حاضر در صحنه مبادرت به دو عملیات مرتبط با یکدیگر نمودند، بطوریکه گروهی مشغول جدال با زبانههای آتش مخزن مذکور گردیده و گروهی دیگر مشغول خنک نگهداشتن دیگر مخازنی شدند که در نزدیکی این مخزن قرار داشتند تا از سرایت حریق و گرما به آنها جلوگیری نمایند که در واقع بخش اصلی عملیات، متوجه همین مسیر بوده است تا از افزایش دما و فشار در مخازن حاوی ال.پی.جی، بنزین، لاتنیت و نفتا جلوگیری نموده و از گسترش آتشسوزی جلوگیری نمایند.
با جدیتر شدن موضوع آتشسوزی و خروج آن از یک آتشسوزی عادی که همواره در صنایع مختلف بوقوع میپیوندد، بلافاصله مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب (مهندس بیژن عالیپور) به همراه کارشناسان و مواد و وسایل موردنیاز برای اطفای حریق وارد منطقه گردیده و ساعاتی بعد نیز وزیر محترم نفت (مهندس بیژن زنگنه) نیز وارد محل آتشسوزی گردید و پس از تشکیل کمیته بحران و انتصاب مهندس صفیخانی رئیس واحد HSE شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب که یکی از متخصصین در امور آتشنشانی و اطفاء حریق میباشند بعنوان فرمانده عملیات، مبارزه با آتشسوزی وارد مرحلهی دیگری گردید و نهایتاًَ اطفاء کامل حریق با همکاری تمامی دست اندرکاران محلی و مسئولین استانی نظیر استاندار محترم در ساعت ۲ بامداد روز شنبه ۱۹ تیر ماه پایان یافت.
در این حادثه چندین موضوع به وقوع پیوست که هم ناخوشایند بودند و هم خوشحال کننده.
خوشحال کننده بدین خاطر که تمامی مسئولین محترم از وزیر نفت و معاون وزیر و استاندار و مدیرعامل شرکت
مناطق نفتخیز جنوب تا کارکنان زحمتکش آتش نشانی و حراست و رانندگان آمبولانسها همه دست در دست یکدیگر دادند تا زبانههای آتش بیرحم را خاموش و خفه نمایند و زیباترین صحنههای انسجام، غیرت و تعصب ملی را به نمایش گذاشتند و اما رنجآور نیز بود که یک کشور مسلمان و همسایه به خیال واهی احتمال خرابکاری در تأسیسات نفتی ایران، دست به شادی و پایکوبی زده و از سوی دیگر برخی از به اصطلاح دلواپسان ناآگاه با طرح سؤالاتی مغرضانه، تمامی دست اندرکاران حادثه را از کارگران تا شخص وزیر را زیر سؤال بردند و قصد داشتند طبق رویهی مرسوم و معمول خود، پیروزی بر آتش سرمایهسوز را به کام مردم تلخ نمایند. بقول مولوی:
ناسزا گفتن آن دلبر شیرین عجب است ناسزا گفت که تا دل به سزایی برسد
یکی از سایتهای خبری که پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و حضور آقای زنگنه بعنوان وزیر نفت، برخی از منافع خود را از دست داده است از روی بغض و کینه مبادرت به طرح سؤالاتی کاملاً بچهگانه نمود که هر خوانندهای در اولین نگاه متوجه سیاستهای مغرضانه گردانندگان آن میگردد، گویی دستاندرکاران سایت خبری مذکور معتقد به این ضربالمثل ایتالیایی هستند که میگوید «حال که خانه میسوزد، بهتر است که خود را با آتش آن گرم کنیم». این سایت خبری، اینگونه پرسشها را مطرح نموده است:
– چرا وزیر نفت، یک سمت مردانه را به یک زن (مرضیه شاهدایی مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی) سپرده است؟
پاسخ این پرسش را سالها پیش، امام راحلمان بدینگونه دادهاند: «اسلام زن را مثل مرد، در همهی شئون همانطور که یک مرد در همه شئون دخالت دارد، دخالت میدهد.»
چگونه است که حضور زنان رزمنده در جبهههای جنگ تحمیلی که کاری صددرصد مردانه بوده است، مجاز بوده ولی حضورشان در سمتها و پستهای مدیریتی مردانه، مجاز نمیباشد؟ این دوستان ناآگاه فراموش کردهاند که آن بزرگمرد تاریخ انقلاب اینگونه فرمایش نموده بودند، «ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنههای فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و همدوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند».
– چرا این حادثه در روز تعطیل یعنی عید سعیدفطر اتفاق افتاده است؟
مگر حوادث تعهد دادهاند که در روزهای تعطیل اتفاق نیفتند؟ این چه منطقی است که به آن پناه بردهاید؟
– چرا مهندس زنگنه بجای روز چهارشنبه، در بامداد روز جمعه خود را به منطقه بحرانی رسانده است؟
اولاً آتشسوزی روز چهارشنبه، حادثهای ساده بوده است که بلافاصله توسط مسئولین موجود در منطقه با آن برخورد گردید. ثانیاً شروع آتشسوزی از روز پنجشنبه بوده و در آن مرحله هیچ نیازی به حضور وزیر یا معاون وزیر در محل نبوده است زیرا همان ژنرالهایی که پرسیدهاید، کجا بودند؟ همه در محل حاضر بودهاند و اعمال لازم را انجام میدادند و وزیر محترم نفت در اولین فرصت ممکنه نیز در محل حاضر شدند. این چه منطق غلطی است که در مقابل دولت تدبیر و امید باب شده است؟ اگر هوا دچار گردو خاک میشود، فریاد وامصیبتا سر داده میشود که چرا رئیس سازمان محیط زیست (خانم ابتکار) به خوزستان نیامده است!؟ اگر بواسطهی وزش طوفان شدید، کابل تلفنها قطع میشود، فریاد و فغان برمیآورند که چرا
وزیر پست و تلگراف و تلفن برای وصل نمودن خطوط قطع شده، نیامده است و … آیا جایگاه وزیر نفت، در حد مدیریت یک ایستگاه آتشنشانی بوده است که حتماً باید روز چهارشنبه برای آتشسوزی یک شیر صنعتی به ماهشهر میآمد؟
چرا ملاک و معیار شما برای حضور وزیرنفت، شروع آتشسوزی ساده و اولیه میباشد و مرتباَ در بوق میدمید که ۳۰ ساعت بعد در محل حاضر شده است؟ در حالیکه آتشسوزی اصلی در واقع از ساعت ۱۲ روز پنجشنبه وارد مرحلهی جدی خود گردیده بود و وزیر نفت نیز ۱۲ ساعت بعد (یعنی در اولین فرصت که امکانات حفاظتی و پروازی اجازه میداد) خود را به محل حادثه رساندند.
– پرسیدهاند که چون معمولاً در دنیا هنگام بروز این حوادث، یکی از نکاتی که به آن توجه میشود موضوع تمرکز بر علت حادثه و برخورد با افراد در حادثه است. جناب مهندس زنگنه وزیر نفت بجای تهدید و برخورد با عوامل این حادثه بطور رسمی اعلام کردند که دنبال مقصر حادثه نیستند.
اولاً این نکتهای که گفتهاید معمولاً در دنیا بهنگام بروز حوادث به آن توجه میشود، صرفاً در دنیای خیالی شماست نه دنیای واقعی زیرا بهنگام وقوع هر حادثه، اولین اقداماتی که انجام میشود برای نجات جان انسانها، حیوانات و مواد و امکانات موجود در صحنهی حادثه میباشد نه شناسایی مقصرین و مسببین. ثانیاً هنگامیکه تمامی عوامل انسانی موجود در منطقه با جان و دل میکوشیدند که سرمایهی ملی را از دهان آتش خارج نمایند، چه جایی برای تهدیدی و ارعاب باقی میماند؟ کدام عقل سلیمی به این باور شما عمل میکند؟ ثالثاً وزیر محترم نفت اظهار داشتند در حال حاضر بدنبال یافتن مقصر نیستیم بلکه هدف اصلی و فعلی ما مهار آتش میباشد و بررسیهای لازم پس از آن صورت خواهد گرفت. اگر لااله میبینید، الی الله را هم ببینید.
– اظهار داشتهاند که: کمتر سابقه داشته مدت اطفاء حریق آتشسوزی در کشور بویژه در وزارت نفت به ۳ روز برسد. برادر عزیز، مگر هر گردی، گردوست؟ شما که بهتر باید بدانید تمام آتشها مثل یکدیگر نیستند و سوختهای مختلف، آتشهای مختلفی را نیز ایجاد مینماید و بهمین دلیل هم از روشهای متفاوتی برای اطفاء حریقها استفاده میشود. آیا گستردگی آتشسوزی یک مخزن ۱۸۰ هزار متر مکعبی نفتا با آتشسوزی یک کمپرسور یا ترانسفورماتور یا یک خط لوله، یکسان است؟
– فرمودهاندکه: آیا نیروی انسانی ناراضی در موقع خطر از خود ایثارگری نشان خواهد داد؟
آیا با توجه به حضور گستردهی همه کسانی که باید در این حادثه وارد میشدند و حضور داشتند، کماکان انگ نارضایتی به کارکنان شریف پتروشیمی بوعلیسینا میزنید و قصد دارید موضوع را امنیتی جلوه دهید؟ چرا و با کدام استدلال همه کارکنان صنعت پتروشیمی منطقه را بعنوان نیروهای انسانی ناراضی، متهم نمودهاید؟ پس این آتش را شما خاموش نمودید یا همین نیروی انسانی بقول شما ناراضی؟ راستی چرا خودتان از تهران به منطقهی محل حادثه تشریف نیاوردید؟
دکتر داریوش عکاشه
کارشناس ارشد مسائل نفت و گاز