خورنا – دکتر سید حسین فاضلی: چند سالی است که قطار نابودی سه گانه زیست محیطی خوزستان با سرعت و شتاب بالا به حرکت در آمده است. قطاری که با هدف به ظاهر ارتقاء اقتصادی کشور حرکت خود را شروع نموده است.

در این چند ساله حرکت قطار، ارمغان هایی مانند ریزگردها، باران های اسیدی، باران های خاکستری نیشکر، سم مرگبار شوری، هوای متعفن و دیگر ارمغان ها، نفع اصلی مردم هشت سال جنگ دیده و آواره خوزستان از پروژه های به ظاهر عمرانی، صنعتی و کشاورزی ملی بوده است. اگرچه آورگی های زیست محیطی این قطار به صورت نابودی تالاب های شادگان و هورالعظیم، جان گرفتن رودخانه های جلگه خوزستان، نابودی خاک جلگه خوزستان و دیگر شکل ها ظاهر شده است.

حال این نکته مطرح می شود که علیرغم اینکه انتظار می رفت تجلیل صریح در زمان جنگ بنیان گذار انقلاب اسلامی از مردم خوزستان(خوزستان دین خودش را به اسلام ادا کرد. خوزستان برای اسلام و برای ارزشهای انسانی و برای شرافت خود و کشور خود کوشش کرد) با پایان جنگ آویزه گوش شرکت های مخرب محیط زیست خوزستان باشد اما با پایان جنگ و هم راستاء با تبعات زیست محیطی جنگ، این شرکت ها محیط زیست خوزستان را به سمت نابودی بردند. به عنوان نمونه استاندار خوزستان در اسفند سال ۱۳۹۴ اعلام می دارد که “با وجود ۸ سال عقب افتادگی استان در زمان دفاع مقدس، کشور تصمیم به توسعه ملی گرفت و ۵ کشت و صنعت نیشکر را در استان راه‌اندازی کرد که این مراکز با اشتغالزایی برای چندین هزار نفر کل محیط زیست را نابود کردند و این یعنی ۱۶ سال عقب ماندگی از پیشرفت و توسعه کشور.” اگرچه معاونت استانداری در تعیین موضع اعلام می دارد که ” اجازه نخواهیم داد مردم شهر اهواز قربانی صنعت نیشکر شوند”.

یا اینکه علیرغم اینکه انتظار می رفت بیان صریح مقام معظم رهبری در سفر دو دهه پیش به جلگه خوزستان(همه ملت ایران وامدار مجموعه انسانی اهواز است) آویزه گوش شرکت های مخرب محیط زیست خوزستان می بود، ولی آنچه امروزه شاهد آن در جلگه خوزستان هستیم، بازپرداخت وام شرکت های مخرب محیط زیست به مردم جلگه خوزستان به صورت باران های خاکستر، باران های اسیدی، بی خانمان نمودن مردم، نابودی زندگی کشاورزانی که به غیر از کشاورزی شغلی دیگری ندارند، و دیگر انواع بازپرداخت ها است که از “شرمندگی مردم جلگه خوزستان” به نحو احسن در آمدند.

بررسی نگرش های شرکت های مخرب محیط زیست خوزستان نشان می دهد که فرهنگ اشتباه پذیری نتوانسته است جایگاه و نقش خود را پیدا نماید. به عنوان نمونه، بررسی های معضل زیست محیطی استان خوزستان نشان می دهد که امروزه شوری بزرگترین دشمن محیط زیست خوزستان است و شرکت های کشت و صنعت نیشکر و آب و نیروی ایران هر کدام زمینه را برای ایجاد شوری در این جلگه و نابودی آن ایجاد نموده اند. حال اینکه هیچ کدام حاضر به پذیرش اشتباه خود نیستند و تقصیر را به گردن همدیگر می اندازند و هر کدام به دنبال “بحث انحرافی” برای نشان دادن صیانت فعالیت های آن شرکت ها هستند.

علیرغم عدم استفاده از “فرهنگ اشتباه پذیری” و اصرر بر استفاده از اهرم “بحث انحرافی” به عنوان اهرم های موفق، شرکت های مخرب محیط زیست بر فواید و مزایای فعالیت های آن شرکت ها و یا حتی فقط با در نظر گرفتن و مطرح نمودن جنبه مثبت یک فعالیت مخرب محیط زیست بدون در نظر گرفتن و مطرح نمودن جنبه منفی آن فعالیت مانور داده و می دهند.

به عنوان یک نمونه پیش پا افتاده، که نشانی بارز از “خندیدن به شعور مردم خوزستان” و یا شاید “توهین به شعور مردم خوزستان” است را  می توان در تبلیغ بیلبورد شرکت توسعه نیشکر که توجه هر عابری را در مسیر اصلی یکی از بلوارهای اصلی اهواز به خود جلب می کند اشاره نمود. در این تبلیغ شرکت توسعه نیشکر در تبلیغ ادعا نموده که زهاب نیشکر مایه ای برای نجات و احیای تالاب شادگان است.

آری این نمونه بارزی از خندیدن و توهین به شعور مردم جلگه خوزستان است زیرا برخلاف و متضاد با اظهارات مسوولین و دانشمندان، شرکت نیشکر سعی دارد که توهم خود را تبلیغ نماید.  زیرا که به عنوان نمونه، استاندار خوزستان اظهار می دارد ” امروز تالاب شادگان به دلیل ورود پساب‌های نیشکر دچار مرگ تدریجی شده است”، مدیر کل سابق اداره شیلات خوزستان نیز اعلام می دارد” پساب های شور طرح توسعه نیشکر نیز اکوسیستم تالاب شادگان را تغییر داده و امکان تغذیه و رشد ماهیان را با اختلال روبه رو کرده است”، معاونت محیط انسانی اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان همچنین بیان می نماید که ” تخلیه پساب های نیشکر نیز صدمات جبران ناپذیری به اکوسیستم این تالاب وارد کرده است”، نماینده شادگان در مجلس شورای اسلامی نیز تصریح می نماید که “سوق دادن زهاب های نیشکر به تالاب، اغلب ماهی های بومی این تالاب رو به نابودی رفتند”، منتخب مردم شادگان در مجلس دهم شورای اسلامی نیز تشرح می نماید که “روانه شدن این پساب‌ها مرگ تدریجی است که به‌زودی باعث نابودی نخلستان‌ها و تالاب بین‌المللی شادگان می‌شود”،  مشاور استاندار خوزستان در امور حفاظت محیط زیست نیز هشدار می دهد که ” این طرح به هور شادگان و آبزیان این منطقه ضربه وارد خواهد کرد” و فرماندار شادگان نیز اظهار می دارد که “زهاب طرح‌های شرکت‌های نیشکر از جمله فارابی نیز به این تالاب وارد می‌شود که بی‌شک مشکلات زیست محیطی ایجاد خواهد کرد”.

یا در نمونه دیگر، مسوولین شرکت نیشکر از طریق رسانه ها(رابط بین مسوولین شرکت نیشکر و مردم خوزستان) خود را مبری از آلودگی های مطرح شده رودخانه کارون می دانند و گناه آلودگی ها را به غیر از خود می دانند.

حال نگاهی به اظهارات متولیان مقوله آب در کشور، حقیقت علمی و بر اساس آمار رسمی دولتی را به ما می گوید و آنها اعتقاد دارند که شرکت نیشکر برخلاف توهم تحویل داده شده به مردم، در کاهش کیفی آب رودخانه کارون از طرق مختلف تاثیر گذار هستند. به عنوان نمونه، بالاترین شخص متولی در حیطه آب(وزیر نیرو) اظهار می دارد که ” زهاب های صنایع نیشکر نیز یکی از عوامل مهم در شوری آب کارون هستند” و در اسفند ۱۳۹۴ وزیر نیرو ورود «زهاب» کشت و صنعت های نیشکر به کارون را از جمله عوامل اصلی آلایندگی این رودخانه برشمرد. معاونت مطالعات پایه سازمان آب و برق خوزستان(سازمان متولی رودخانه کارون در خوزستان) نیز اعلام می نماید که ” زهاب کشت نیشکر و کشاورزی ۴۲٫۵درصد در کاهش کیفیت آب کارون تاثیر گذار هستند” و نیز مدیر آب منطقه مرکز سازمان آب و برق خوزستان بیان می نماید که “برداشت بی رویه آب توسط کشت و صنعت های تابعه شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی که از مهر سال ۹۰ به صورت غیر مجاز صورت می گیرد باعث افزایش میزان شوری آب کارون شده و ورود زه آب ها این میزان را افزایش داده است”. اگرچه این توهم از دید نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز پنهان نماند. به عنوان نمونه، نماینده مردم شادگان در مجلس شورای اسلامی اعلام می نماید که “شوری زهاب توسعه نیشکر در رودخانه کارون، شوری آب کارون را به ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ برابر افزایش داده است” یا اینکه نماینده مردم خرمشهر و جزیره مینو در مجلس شورای اسلامی اظهار می دارد که “شوری آب از سمت اهواز و جنوب منطقه خوزستان به دلیل سرریز شدن پسماندهای مزارع نیشکر اطراف رودخانه کارون است. … پسماندهای مزارع نیشکر، آب کشاورزی بهمن شیر، آبادان و خرمشهر را نیز آلوده کرده تاحدی که می‌توان گفت کشاورزی در این شهرها را ویران کرده است”.

دیگر توهمات اعلام شده از اطرف شرکت نیشکر، مقولاتی قابل توجه هستند زیرا که جهت مخالف و تضاد ادعاهای شرکت نیشکر در مقابل اظهارات متولیان حکومتی و دانشمندان بیان گر حقایق نهفته از تخریب های زیست محیطی به ظاهر اقتصادی است. ولی هرچه که باشد دانستن این نکته مهم است که شرکت نیشکر با توجه به اجرای طرح های غیرکارشناسی و حتی وجود فلسفه اشتباه طرح های مذکور، حیات کشاورزان و کشاورزی، سلامت زیست محیطی رودخانه کارون و به تبع به مخاطره انداختن کیفیت زندگی مردم جلگه خوزستان، تالاب های سلامت آور جلگه خوزستان و به تبع ضررهای اقتصادی، جانی و زیست محیطی، و دیگر موارد را به مخاطره می اندازد در حالی که شعارهای نشات گرفته از مقاصد سودجویانه خود را تبلیغ و تحویل “خلق الله” می دهد. و حتی فعالیت های عام المنفعه زیست محیطی از جمله اقدام های رسانه ای به قصد حفاظت از محیط زیست را نشر اکاذیب به قصد تشویش اذهان عمومی می داند و حتی اقدام به شکایت قضائی علیه فعالیت های انسان دوستانه و قانونی عام المنفعه می نماید(اگرچه شکایت های قضائی آنها به در بسته خورد و چیزی عاید شرکت نیشکر نشد).

در نمونه دیگر، آنچه که نیاز است تا مسوولین شرکت نیشکر در نگرش خود آن را اعمال نماید این است که اگرچه اشتغال زائی مهم است ولی آنچه مهمتر است عدم به مخاطره انداختن زندگی مردم جلگه خوزستان است. در این نمونه، معاونت استانداری خوزستان اظهار می دارد که ” در این پرونده اشتغال ۱۵ هزار نفر در نیشکر به سلامت ۱٫۵ میلیون مردم اهواز ترجیح داده شده است”. توجه به دیگر اظهارات متولیان حکومتی بی لطف نیست. به عنوان مثال، استاندار خوزستان اظهار می دارد که ” سهم مردم این استان از پنج شرکت پتروشیمی و شرکت‌های توسعه نیشکر ‌‌آلودگی‌های زیست‌محیطی است” یا اینکه رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی خوزستان  اعلام می دارد که” صنایع نفت، پتروشیمی، نیشکر و سایر صنایع بزرگ برای استان هیچ سودی جز آلایندگی ندارند”.

در آخر جلگه خوزستان در آستانه نابودی مخرب هایی مانند شرکت توسعه نیشکر است که با توهمات خود به مردم جلگه خوزستان می خندند و حیات آنها را به مخاطره می اندازند، دریغ از نقشی که سازمان حفاظت محیط زیست خوزستان باید بازی نماید.

امید بر آن است تا دموکراسی تصمیم گیری و سیاست گذاری پژوهشی برای مدیریت زیست محیطی جلگه خوزستان با قدرت بیش از پیش اعمال گردد.