نشست بررسی وضعیت طرح‌های انتقال آب و تاثیرات آنها بر رودخانه کارون توسط حزب ندای ایرانیان

خورنا- امروز که در حال بررسی مساله انتقال آب از سرشاخه های کارون هستیم ، برای انتقال ۲٫۸ میلیارد مترمکعب آب برنامه ریزی شده است

به همت شاخه جوانان شعبه خوزستان حزب ندای ایرانیان وضعیت طرح های انتقال آب و تاثیرات آنها بر رودخانه کارون و شرایط اجتماعی سیاسی و امنیتی استان خوزستان مورد بررسی قرار گرفت.

به گزارش «ندای ایرانیان» این نشست با حضور دکتر مهدی قمشی مشاور استاندار خوزستان استاد نمونه کشوری و همچنین مهندس اسدی رئیس خانه ی کشاورز استان خوزستان برگزار شد.

در ابتدا دکتر قمشی تاکید نمود که تاکنون درباره مخالفت با طرح های انتقال آب بین حوزه ایی بحث های زیادی مطرح شده است ولی در چنین مسایل حساسی می باید الزاما از نگاه علمی و منافع ملی موضوع مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد.

وی با اشاره به افزایش مصرف آب در سال های اخیر در کشورمان دلیل آن را در چند محور تبیین و مهمترین آن را رشد و توسعه جامعه ی ایران بیان نمود و تاکید کرد مشکل آب در یکی دو دهه اخیر آغاز و به همراه خشکسالی ها پدید آمده در برخی نقاط دنیا مانند کشور ما وضعیت آب بحرانی شده است.

او یادآور شد که بر اساس شاخص بنیاد توسعه پایدار سازمان ملل، فقط می توان ۲۰ درصد و حداکثر ۴۰ درصد آب های قابل استحصال را در هر کشور مصرف کرد و با اشاره به اینکه در حال حاضر در ۸۰ درصد آب های قابل استحصال کشور مصرف می شود شرایط را فوق بحرانی اعلام نمود.

شاخص های سازمان ملل نشان می دهد نظریه ایی که بیان می کند آب کارون با ریختن به خلیج فارس در حال هدر رفتن است و ما باید تلاش کنیم جلوی این هرز روی را بگیریم ، غلط است .چرا که بر اساس استانداردهای سازمان ملل اگر ما از منابع آبی موجود بیش از ۴۰ درصد را مورد استفاده قرار دهیم منجر به برهم زدن اکو سیستم و بوجود آوردن شرایط بحرانی خواهیم شد و براین اساس است که باید حق حیات مردم و اکو سیستم را محترم شمرده و اجازه دهیم رودخانه ایی مثل کارون در بستر طبیعی خود جریان داشته باشد.او تاکید کرد که امروز نه تنها کارون جریان طبیعی خود را ندارد بلکه هم که اکنون در کارون با بحران مواجه هستیم و نخیلات در پایین دست رودخانه در حال نابودی می باشند.قمشی شروع این بحران را سالها پیش می داند و اعقاد دارد عدم توجه به توصیه هشدارهای کارشناسان و سو مدیریت در مصرف و انتقال آب باعث رسیدن به شرایط فوق بحرانی شده است.

اگر بخواهیم واقع بینانه به مساله ی آب نگاه کنیم بجز بخشهای محدودی در تمام کشورمان دچار بحران آب هستیم و متاسفانه با انتقال آب میان حوزه ای بحران را از منطقه ای به یک منطقه دیگر منتقل کنیم به عبارت دقیق تر با انتقال آب از کارون بحران موجود در خوزستان را بیشتر و بحران استانی دیگر را کمتر می کنیم و این روش راه حل معضل امروز ما نمی باشد.

مشاور استاندار خوزستان در امور آب گفت: پیش شرط های بین المللی طرح های انتقال آب میان حوزه ای در مساله انتقال آب کارون باید رعایت می شد .اولین پیش شرط وجود آب اضافه در حوزه آبریز کارون است.پیش شرط دیگر آن بود که در حوزه ی مقصد باید گزینه هایی مانند شیرین کردن آب، تغییر الگوی کشت و کشاورزی و مدیریت تقاضا و بهبود مصرف اجرا شده باشد.

قمشی ضمن ارایه نمودار تغییرات موجود در آب دهی کارون افزود:برخی تحلیل ها اعلام می کنند که می توان برای ۱۹ میلیارد متر مکعب آورد کارون برنامه ریزی کرد ، اما واقعیت این است که با توجه به آمارهای موجود تنها برای ۱۳ میلیارد مترمکعب آبهای کارون می توان برنامه ریزی انجام داد که این رقم در سال های خشکسالی به ۱۰ میلیارد مترمکعب و کمتر از آنهم می رسد . بر این اساس مساله ی برنامه ریزی استفاده از آب کارون نیاز به مدیریت دقیق و کارشناسی دارد. او با اشاره به محاسبات موجود در زمینه ی میزان ارزش افزوده ی کشاورزی در استانهای مختلف افزود:حتی اگر در مدیریت آب بی دقت عمل کنیم و تصمیمان این باشد که بر اساس سود کوتاه مدت و ترجیح منافع کشاورزی و صنعت بر توسعه ی پایدار کشورمان به جابجایی آب بین حوزه ایی اقدام کنیم ،بازهم منطقی نیست که مانند این سال های اخیر کشاورزی در خوزستان به دلیل کم آبی تعطیل شود در حالی که آب برای کشاورزی به سایر استان ها انتقال داده شده و زمین های زراعی سایر استانها را زیر کشت برده است چرا که ارزش افزوده ی کشاورزی در خوزستان در محصولات مشابه بیشتر از سایر استانها می باشد.

همچنین نباید فراموش کرد که کارون از استان های دیگر همچون چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویر احمد و لرستان نیز عبور می کند که این استان ها در حال توسعه بوده و هرسال آب بیشتری مصرف می کنند و این مساله باعث می شود در خوزستان نیز هر سال بر مشکلات مرتبط افزوده شود.

بهشت آباد تغییر نکرده است

امروز که در حال بررسی مساله انتقال آب از سرشاخه های کارون هستیم ، برای انتقال ۲٫۸ میلیارد مترمکعب آب برنامه ریزی شده است که از این حجم طرح انتقال آب موسوم به بهشت آباد به تنهایی برای انتقال ۱٫۱ میلیارد مترمکعب پیش بینی شده است.

هر چند که گفته شده در شورای عالی آب این طرح به ۵۸۰ میلیون مترمکعب کاهش یافته است ، اما به اعتقاد بنده این استدلال قابل قبول نیست چرا که مشخصات فنی طرح هیچ تغییری نکرده است و براین اساس ظرفیت انتقال در شرایط واقعی حتی می تواند بیشتر از میزان پیش بینی شده باشد.

قمشی تاکید کرد: در صورت اجرای تونل انتقال آب بهشت آباد، کشاورزی در خوزستان بطور کامل باید تعطیل شودکه منجر به افزایش حاشیه نشینی و مشکلات اجتماعی مختلفی خواهد داشت.
براساس مدارک در طرح بهشت آباد ۵۰۰ میلیون مترمکعب برای کشاورزی، ۲۵۰ میلیون مترمکعب برای شرب، ۲۵۰ میلیون مترمکعب برای صنعت و ۴۵ میلیون مترمکعب برای محیط زیست و تالاب گاوخونی در اصفهان برنامه ریزی شده است.

وی درباره هزینه هایی که طرح انتقال آب فقط در بخش عدم تولید برق از سدهای موجود در مسیر کارون به همراه خواهد داشت گفت: هزینه انتقال هر مترمکعب آب ۶۷۰ تومان است (بر اساس نرخ سال ۹۲) و از سوی دیگر ضرر ناشی از عدم تولید برق در شش نیروگاه کارون ۸۴۲ تومان است، این در حالیست که در مقابل این ضررها سود منطقی از کشاورزی ناشی از این انتقال آب نصیب کشور نمی شود.

اگر بخواهیم آب را برای بخش صنعت و کشاورزی منتقل کنیم هم به ازای هر مترمکعب آب ۶۴۰ تومان زیان مالی به کشور وارد می شود که این رقم بدون محاسبه ی خسارت زیست محیطی و مسایل و مشکلات ناشی از آن است.

در طرح های انتقال آب باید منافع ملی در نظر گرفته شود، معادلات اینگونه است که هیچ کارشناسی به انتقال آب قانع نمی شود اما ما این ضررها را نمی بینیم چون پول نفت را برای اجرای طرح هایی در تضاد با منافع ملی صرف می کنیم.

متاسفانه اگر مدیریت آب در کشور بر اساس دیدگاه های علمی بود هیچگاه چنین اتفاقات محیرالعقولی در کشورمان رخ نمی داد .متاسفانه در مساله انتقال آب میان حوزه ای اصلا به نظرات کارشناسان توجه نمی شود و تا زمانی که این مساله تبعات منفی خود را به نمایش نگذاشت و منجر به اعتراضات عمومیِ مردم رنج کشیده ی خوزستان نشد ،هیچ گوش شنوایی برای تحلیل های علمی وجود نداشت.

وی تصریح کرد: در تحلیل مساله انتقال آب از کارون با شرایط موجود دچار یک پارادوکس هستیم به این صورت که اگر آب هست چرا مجوز کشاورزی به کشاورز خوزستانی داده نمی شود و اگر آب نیست چرا آب را برای کشاورزی به نقاط دیگر منتقل می کنند.

قمشی افزود: تا ۱۰ سال پیش سطح زیرکشت اراضی استان اصفهان ۱۰۰ هزار هکتار بوده که اکنون به ۲۷۰ هزار هکتار رسیده است و هدف گزاری مدیران به زیرکشت بردن همه اراضی قابل کشت اصفهان با وسعت ۴۷۰ هزار هکتار می باشد در حالیکه در خوزستان ۳ ملیون هکتار زمین قابل کشاورزی وجود دارد که اگر مدیران بخواهند اقدام به کشت نیمی از میزان زمین مرغوب نمایند ، کل آورده کارون باید صرف آبیاری آن شود.

به گفته وی توزیع عادلانه آب در کشور نظریه غلطی است بلکه باید در توزیع آب ، بهره وری در نظر گرفته شود.

وی با اشاره به هفت زنجیره انسانی که در حمایت از رودخانه کارون در اهواز تشکیل شد، تاکید کرد: زنجیره های انسانی حفاظت از رودخانه کارون اولین جایی بود که حمیت استانی در آن تجلی یافت و مردم فارغ از هر قومیتی در آن شرکت کردند زیرا نسبت به آینده استان و آینده ی فرزندان خود نگران بودند.

قمشی در ادامه با تاکید بر تاثیر طرح های انتقال آب بر تشدید پدیده ریزگردها، افزود: در سالیان دور سیلاب های این رودخانه تالاب های شادگان و زمین های حدفاصل اهواز و ماهشهر را مشروب می کرد اما با کاهش آب کارون این مناطق به کانون های داخلی شکل گیری پدیده گرد و غبار تبدیل شده اند و اغلب توفان های شدید ریزگرد در سال گذشته که موجب آسیبهای جدی و اعتراضات گسترده ی مردم شد ناشی از این کانون های داخلی بود.

او در پایان گفت : تاکنون ۱۲ طرح انتقال آب از سرشاخه های کارون بزرگ (دز و کارون) اجرایی شده و یا در مراحل مطالعاتی است. طرح های انتقال آب کوهرنگ ۱ و ۲ و ۳ ، قمرود ۱ و ۲، چشمه لنگان، خدنگستان، سد کمال، ماربر، رفسنجان، کوگان، تنگه سرخ و بهشت آباد با هدف انتقال آب از سرشاخه های کارون به فلات مرکزی برنامه ریزی شده اند.بر این اساس طرح جدید انتقال آب کارون موسوم به بهشت آباد بزرگترین و پرچالش ترین طرح است و به گفته کارشناسان اجرای این طرح بیشترین آسیب های زیست محیطی را به استان های چهار محال و بختیاری (سرچشمه) و خوزستان (پایین دست) وارد خواهد کرد.

در ادامه این برنامه رئیس خانه کشاورز استان خوزستان مهندس اسدی ضمن ارایه آماری در خصوص شرایط کشاورزی در استان خوزستان به ویژه در مناطق عرب نشین گفت:در سالهای اخیر انتقال آب از سرشاخه های کارون و کرخه شرایطی را پدید آورده که کشاورزان خوزستانی قادر به تامین معاش خود نبوده و به ناچار اقدام به مهاجرت به شهرها می نمایند.او با اشاره به گزارش میدانی خود از سفر به استانهای هم جوار افزود : معمولا کشاورزان همواره از کانالهای انتقال آبی رو بازی که دولت تاسیس می کنند بصورت غیر قانونی برداشت کرده و اقدام به کشاورزی می کنند.

این امر برای ما کمی قابل فهم است اما در شرایطی که ما اقدام به ساخت کانال برای آب رسانی به زمین های کشاورزی می نماییم و در زمین های آن منطقه کشت های گسترده ی برنج که بشدت آب بر است را مشاهده می کنیم ، دیگر بیان این استدلال که آب صرفا برای شرب انتقال داده می شود فریب افکار عمومی است.او ضمن ارایه توضیحاتی در خصوص شیوه ی انتقال و مصرف آب از سر شاخه های کارون با این استدلال که کارون از حوزه ی فلات مرکزی ایران آبگیری می کند و در نتیجه توسعه و گسترش کشاورزی با آب های انتقالی حق مسلم آنهاست افزود : جای تامل دارد که وقتی به نفت و گاز و میعانات گازی و پتروشیمی و درآمد سرشار آنها می رسیم هیچ کس نمی گوید این نعمتهای الهی از زمینی که تهیدستان و کودکان پابرهنه ی خوزستانی بر آن زندگی می کنند استخراج می شود ! با این استدلال می توان گفت که باید شصت درصد درآمد صنعت نفت و گاز خوزستان در این استان بماند و صرف توسعه ی خوزستان شود.

وی با تاکید بر جنبه های حیاتی آب در کشور گفت امروز سرنوشت کشاورز خوزستانی با سرنوشت تک تک زنان و مردان استانمان ، با سرنوشت تمام هم میهنانمان ،با آینده ی توسعه ی سیاسی-اجتماعی-اقتصادی ایران و با آینده ی محیط زیست کشورمان گره خورده است.