به حقوق کودکانمان بیشتر توجه کنیم( بخش دوم)
خورنا -رسول اکرم (ص) می فرماید : اکرموا اولادکم و احسنوا آدابکم
فرزندانتان را گرامی بدارید و با آداب و روش پسندیده با آنان رفتار کنید. کودکان و نوجوانان در روند رشد و بلوغ و پس از آن برای ورود به جامعه دارای نیازها وحقوقیهستند.
حقوق در مفهوم کلی به مجموعه قواعد و مقررات حاکم بر جامعه گفته میشود و از این معنا حقوق کودک را میتوان این طور عنوان کرد:مجموعه قواعد ومقررات بین کودک و هر فرد یا افرادی که با وی سروکار دارند.
ادامه بخش اول
حق بهداشت
بهداشت و رعایت آن در مدرسه بسیار مهم و قابل توجه است. فضای بهداشت مدارس از بوفه و سرویسهای آبخوری و دستشویی و… می بایست طوری مجهز و آماده گردد که دانشآموز دچار مشکل یا بیماری و… نگردد.
به نظر میرسد با رفع کمبود اعتبار و در بعضی مواقع رفع عدم توجه مسئولان و مدیران مدرسه تا حد زیادی مشکلات بهداشتی مدارس رفع گردد تا یکی دیگر از حقوق اولیه دانشآموزان پایمال نگردد.▪ حق داشتن وسایل و امکانات تحصیل
در دنیای امروز جهت تعلیم دانشآموزان، دیگر وسایل ابتدایی (میز و نیمکت و بعضا وسایل کمک آموزشی ناقص و اولیه) جوابگوی نیاز دانشآموزان باشد نیست (ناگفته نماند متاسفانه نقاط محروم جامعه ما از همین نیازهای اولیه و ابتدایی نیز برخوردار نیستند.)
اگر با علم امروز خواهان آموزش اصولی ومنطقی باشیم نیاز به تجهیز مدارس با امکانات روز هستیم در غیر این صورت بازدهی و کیفیت آموزش مسلما افت خواهد کرد و متاسفانه این مورد را هم میتوان از موارد پایمال شدن حقوق دانشآموز تلقی کرد.
حق داشتن مربیان کارآزموده
مربی و معلم و یا هر فردی که با دانشآموز سروکار دارد باید از آموزشهای علمی و روانشناسی برخوردار باشد زیرا لازمه رشد و آموزش دانشآموز وجود افرادی است که توانایی علمی و از آن مهمتر توانایی و مهارتهای آشنایی با مسائل روحی و روانی دانشآموز را داشته باشند. اگر چنین افرادی در آموزش و پرورش مشغول به انجام وظیفه نباشند دچار مشکلات خواهیم شد که بارزترین آنها عدم ارتباط صحیح ومنطقی بین دانشآموز و مربی وعدم نشاط و شادابی دانشآموزان و عدم روحیه لازم میباشد. اگر واقعبینانه این قضیه را بررسی کنیم نداشتن یا کمبود چنین مربیان قوی و کارآزموده یکی دیگر از موارد پایمال شدن حقوق دانشآموزی است.
حق امنیت روانی
مسئلهای که در این بعد مطرح است این است که تحصیل یا آموزش دانشآموز در مدارس چگونه و توسط چه افرادی باید صورت بگیرد؟ به عبارتی شیوه آموزش به صورتی نباید باشد که امنیت روحی دانشآموز لطمه ببیند و حتی به خطر بیفتد مثلا بعضا در مدارس دیده میشود از تهدید، اخراج موقت و دائم و یا ترساندن از تجدیدی و مردودی و یا جمله معروف “به ولیات تمام چیزها را خواهم گفت” توهین و شوخیهای مربی در جمع نسبت به دانشآموز و یا… استفاده شود.
در نتیجه اگر دانشآموز به هر شکلی امنیت را در مدرسه احساس نکند آموزش لازم را نخواهد داشت و یکی از عوامل افت تحصیلی و یا به عبارت حقوقی آن پایمال شدن حق دانشآموز در این موضوع میباشد.
جامعه
بعد از نقش پدر ومادر وعوامل مدرسه در رعایت و آموزش حقوق کودک نقش جامعه مطرح میباشد. وظیفه جامعه در شکلگیری و میزان اثرگذاری در آموزش و حقوق کودک در زمینههای مختلف میباشد که به قسمتهایی از آن اشاره میگردد؛
۱) حق داشتن واستفاده از اماکن ورزشی و تفریحی (به تعداد لازم و کافی در هر منطقه)
۲) حق داشتن و استفاده از اماکن هنری مثل فرهنگسراهای هنری
۳) حق داشتن و استفاده از اماکن فرهنگی شامل کتابخانههای عمومی
۴) حق داشتن احساس امنیت، منع کودک آزاری، گروگان گیری کودکان، استثمار کودکان، بهکارگیری شغلهای سخت و سنگین از کودکان با حداقل دستمزد و…
۵) حق استفاده از امکانات تامین اجتماعی در صورت بروز محرومیتها و…
در خصوص مسائل جامعه و میزان اثرگذاری آن بر افراد جامعه و خصوصا کودکان، مطالب زیاد و بسیار مهم میباشد. مسائل جامعه و اثرات آن را به عبارتی میتوان مدارس نامریی تلقی نمود و امیدوار هستیم تمامی قسمتهای جامعه و مسئولان مربوطه در جهت بهینه کردن عملکرد خود تجدید نظر نمایند.
نتیجهگیری:
اگر مدرسه و جامعه دنبالهرو تربیت صحیح والدین نباشند حقوق و تربیت کودک در نهایت پایمال خواهد شد. در خصوص مدرسه به نظر میآید میبایست در قوانین موجود آموزش و پرورش و بعضا نیروهای انسانی موجود تجدیدنظر گردد تا انشاءالله به زمانی برسیم که تمامی مدارس ایران با عملکرد خوب خود پیوند بین مدارس و دانشآموز را محکم و استوار نمایند و عزیزان دانشآموز واقعا مدرسه را خانه دوم خود تلقی نمایند.
نکته دیگری که تهیه ، تدوین و به مورد اجرا گذاشتن قوانینی خاص کودک برای حمایت آنان ازآسیبهای جامعه والدین مشکل دار(معتاد، منحرف، زورگو)، در کاهش هتک حقوق وآزادیهای کودک موثراست. نبود قوانین مدون ومتناسب با شرایط کودکان باعث گردیده است که یک کودک یا نوجوان به شکلها و عناوین مختلف حقوقش پایمال گردد .
اجرا ونظارت برحسن اجرای قوانین موجود بعنوان پایه وحداقل هادرحمایت ازکودک بسیار اهمیت دارد واین امر مستلزم توجه بیشتر دولت وقوه قضاییه است.
تدوین حقوق کودک در کشورهای توسعه یافته و اهمیت دادن به تعلیم و تربیت تا اندازهای مهم جلوه کرده است که سهلانگاری والدین کودک در نگهداری وتربیت وی مستوجب مجازات است. به نظر میرسد وقت آن رسیده است به طور جدی نسبت به حقوق کودکانمان یک بازنگری اساسی صورت گیرد تا انشاءالله شاهد رشد و شکوفایی بیشتر این آیندهسازان عزیز باشیم.
غلام عباس کاظمی
کارشناس ارشدحقوق وفعال اجتماعی