خورنا – بی تردید ایجاد رفاه،عدالت،امنیت و اسایش برای مردم از مهمترین وظایف حاکمان است.تداوم مناسب این امور و خدمات نیاز به وجود شهروندانی مسولیت پذیرو با سطح اگاهی منطقی از حقوق قانونی خویش و اشنا به نحوه مطالبه گری و نظارت است.دارا بودن همین روحیه مطالبه گری ،مشارکت جو و ناظر طبق تجربه کشورهای توسعه یافته توانسته تاثیر زیادی در رشد و توسعه و رفع کمبودها داشته باشد و بالعکس ضعف و سستی در این زمینه که به شکل عینی در منطقه خودمان قابل مشاهده است سبب ایجاد کاستی ها ،فقر و محرومیت و تبعیض در سیستم بوده است و اگر اهمیت ان را در توسعه و ابادانی جامعه در مقایسه با عواملی همچون بودجه و اعتبارات بیشتر در نظر نگیریم کمتر هم نخواهد بود.
متاسفانه اکثر مردم ما در رویارویی با بعضا تخلفات و بی مسولیتی مدیران اجرایی و نابسامانی و محرومیت در جامعه چندین عکس العمل دارند یا کلا بی تفاوت بوده، یا اینکه سکوت کرده و غرغر می کنند و یا اینکه در مقابل این گونه مسایل اقدام به درگیری و حتی خشونت فیزیکی میکنند. در حالی که اگر شهروندان ما مسولیت پذیر، مطالبه گر و ناظر و با فرهنگ و روشهای صحیح ان اشنا باشند خواهند توانست به طور ثمربخشی باعث پیشگیری و جلوگیری از ایجاد کاستی ها و بی کفایتی ها در نهادهای اجرایی و تصمیم گیرنده شده و به نوعی یاری رسان انها باشند.اهمیت موضوع تا بدان جا است که اگر مدیران شهری بدانند که در قبال مسولیت و ارایه وظایف خود شهروندانی ناظر،مطالبه گر و اگاه به حقوق شهروندی دارند به خود جرات عدم پاسخگویی و کارشکنی و عدم تمکین به قانون را نخواهند داد زیرا مجموعه خود را با شهروندانی روبرو خواهد دید که مرتبا انها را زیر نظر دارد.
از دیدگاه روان شناختی در مقابل شهروند، انسان ساکن داریم ،در تعریف انسان ساکن امده که افرادی هستند که همواره خنثی و ساکت هستند. فرق انها با شهروند این است که انسان ساکن هیچگونه فعالیت مسولانه و متعهدانه ندارد ولی یک شهروند در ارتباط و تعامل با اطرافیانش است.حضورش را میتوان حس کرد و نمی توان او را نادیده گرفت زیرا اگر حقی از او ضایع شود او مهارت ابراز وجود و مطالبه گری را به خوبی می داند و فعال خواهد شد.حال با این توضیحات این سوال در ذهن نقش می بندد که چگونه باید یک انسان ساکن را در یک جامعه به شهروند فعال و مسولانه و مطالبه گر تبدیل کرد؟ّّباسخ به این سوال مفصل و نیاز به مجال دیگری دارد ولی به شکل کلی می توان اشاره کرد که این مسله مستلزم فرهنگ سازی و اموزش طولانی مدت و دقیق توسط نهاد خانواده ،مدارس،سازمانها و نهادهای فرهنگی،رسانه ها ،سازمانهای مردم نهاد و نخبگان دینی و دانشگاهی دارد.این نهادینه سازی و فرهنگ سازی باید بر بایه حرکت به سمت ایجاد مسولین پاسخگو و معتقد به نیاز به مطالبه گری ، نظارت و مشارکت شهروند و براین اساس که شهروند در چهارچوب قانون،اخلاق و عقلانیت در این مسیر گام بردارد.
در بایان با توجه تبیین اهمیت و کلیات موضوع مسولیت پذیری،مطالبه گری و نظارت شهروندان نیاز به مجال دیگر جهت توضیح در زمینه روشها و شیوه های ان احساس میشود.
پویان تابناک -فعال اجتماعی