بررسی اعتراضات خیابانی به توافق هسته ای: پرهیز از خیایان
رضا صادقیان – خورنا -راهپیمایی اعتراض به «توافق به هر قیمتی» روز جمعه بعد از برگزاری نماز جمعه انجام شد و در آخر مسولان تجمع بیانیهای قرائت کردند و همان سخنان گذشته را با ادبیاتی نرمتر بیان داشتند. تا اینجای ماجرا ما با پدیده جدید و حرکتی نو روبرو نیستیم، جزء اینکه کسانی که در دولت قبل دم از دریافت مجوز برای برگزاری راهپیمایی میزدند و خواهان برخورد با تجمعهای بدون مجوز و حتی دانشجویان بودند، با برنامهریزی گسترده و تبلیغات پرشمار به خیابان آمدن و سخن خویش را با صدایی بلندتر از قبل فریاد زدند.
تفاوت داستان گذشته و حال گروه معترض به توافق هستهای انتخاب مکانی است که تا چندی قبل هرگونه اعتراضی را در این ساختار به کلی مردود میدانستند، به بیانی دیگر، آوردن اختلافها از پشت میز مسولان دولتی، غیر دولتی و کمیسیونهای مجلس به خیابان جدیدترین برخوردی است که از سوی مخالفان شاهد هستیم. البته به خیابان و اعتراضهای جمعی در طول حیات دولت یازدهم گام به گام صورت پذیرفته است، وبسایت کمیته صیانت از منافع ایران گزارشهای تصویری متعددی را در سایت خود منتشر کرده است. گزارشهایی که خبر از تجمعهای ۵۰ و یا ۱۰۰ نفری میدهد، ولی در تجمع روز گذشته و با دعوت از نیروهای معترض به توافق هستهایی تعداد بیشتری به خیابان آمدند. انجام این حرکت پیامدهایی را در پی خواهد داشت، چند مورد از پیامدها در پی خواهد آمد.
۱- برخی از فعالین سیاسی پیشنهاد دادهاند موافقان توافق هستهایی میتوانند با انجام برنامهریزی اقدام به برگزاری تجمع نمایند و از حرکت تیم مذاکره کنندگان هستهای دفاع نمایند. در واقع این پیشنهاد بیش از آنکه راهبردی باشد و آیندهای نه چندان دور را شاهد، تلاش مینماید پاسخی سریع به مخالفان دهد و به گونهای خاص عرصه پاسخگویی را به خیابان بکشاند. تجربه نشان داده انتخاب مکانی به نام خیابان و سیاست و یا مذاکره را در این مکان انجام دادند، غلط است. همانطور که محمد مصدق گمان میکرد میتوان از طریق سخن گفتن مستقیم با مردم و در خیابان توانایی مخالفان را خنثی نماید و ره به جایی نبست، موافقان مذاکرات هستهایی را به خیابان آوردن بیش از هر چیز نشانهای از درک نکردن قدرت و فضای تصمیمگیری در میان مسولان کشور است.
۲- تیم مذاکره کننده هستهای، مسولان دولتی در حوزه نفت و گاز، صنایع و کسانی که دستی در آمارهای اقتصادی و مالی کشور دارند نگاهشان با کسانی که در پی مدیریت جهانی بودند، متفاوت است. اگر گروه قبلی خبر از مدیریت جهانی و صادرات برنامههای دولت به کشورهای دیگر میداد، تیم جدید نگاهش سمت دیگر است، بیرون را مینگرد و شرایط داخل کشور را درک مینماید. شرایطی که طی سهسال گذشته با تورمی انفجاری روبرو بوده و فشار زیادی به مردم وارد شده است. تمام تلاش مذاکره کنندگان هستهای برداشتن این فشار سهمگین از روی دوش مردمان کشورمان است و صد البته با حفظ اصول و رعایت خطوط قرمزی که از سوی مقام رهبری اعلام شده است.
۳- شاید اساسیترین تفاوت تیم هستهای جدید با قبلیها، رعایت بسیاری از رویههایی است که در عمل به آنها پایبندی نشان داده و دوری جستن از تبلیغات و خبرسازیهای حاشیهای است. موضوعاتی که در چهارچوب قدرت معنا مییابد و نه پیگری خواستهها از طریق اعمال خیابانی و یا اعتراضهایی که گاه بسیاری از شرایط موجود کشور را نادیده گرفته و در پی عاملی میگرد تا کاستیهای موجود را به گردن شخص و یا اشخاصی بیندازد. در واقع تیم هستهای جدید میداند شرایط بازی با قدرتهای بزرگ و کشورهای غربی نه در خیابان و با نوشتن پلاکارد صورت نمیپذیرد، بلکه در چهارچوبهای قدرت و روابط بینالمللی معنا مییابد. قدرتی که تصمیم میگیرد در وضعیتی شیوهای دگر را با رویههای قبل در پیش بگیرد. سیاست یعنی همین چرخشها و تعقلورزی، یعنی تصمیمهایی که بالاترین سود و کمترین زیان را داشته باشد. دست یازیدن به تصمیمها و در نظر گرفتن واقعیتها یعنی سیاست و چنین رویهایی با اردوکشی خیابانی بسیار متفاوت و گاه متضاد است.
۴- اعتراضهای خیابانی عرصه فریاد، هیجان آمدن و به هیجان درآوردن مردمی است که گاه گمان میبرند همهچیز با تغییری کوچک از میان برداشته میشود. بدون تردید اگر معترضین به سیاست هستهای فعلی کشور در جایگاه مسولان امر مینشستند و یا از جزئیات مذاکرات و خواستهها بیشتر از زمان حال باخبر بودند، خود نیز رفتارهای فعلی خویش را نقد و نفی میکردند. رفتاری که تلاش میکند به جای همدلی و همزمانی در پی یافتن خائن و یا خائنین باشد!
۵- بهترین پاسخ به معترضان نقد عملکرد گذشته و حال آنهاست. عملکردی که تیم هستهای سابق را در هالهای مقدس قرار دادند و هرگونه نقدی را تضعیف دولت وقت و نظام نام نهادن، حال همان مدافعان گذشته نه چندان دور به نفی کنندگان امروز بدل شدند. سخن گفتن با مخالفان امروز سیاست خارجی به صورت عام و سیاست هستهای نظام جمهوری اسلامی ایران به شکل خاص از طریق گفتگو حتی در ناقصترین حالت رخ دهد به مراتب بهتر از راهپیماییهای اعتراضی خیابان خواهد بود. خیابان هر مکانی میتواند باشد به غیر از محلی برای سیاستورزی و گفتگو.