ایجاد پیوستگی بین زیستگاهها و لکه های سبز امتداد رودخانه کارون و راهکاری جهت تقویت تنوع و غنای زیستی

دکتر فاطمه پودات- خورنا عضوء کمیته علمی کنفرانس ملی رودخانه کارون توسعه و رشد شهری اغلب باعث لطمه زدن به و تنزل ارزشهای اکولوژیک سیمای سرزمین شهری می گردد. آلودگی هوا، کاهش کیفیت خاک و آب، کاهش رطوبت و افزایش دمای هوا و ایجاد جزایر گرمایی شهری، اکوسیستمهای با ارزش اکولوژیک پایین و زیستگاههای تخریب شده، انواع گونه های جانوری در تهدید انقراض یا منقرض شده و بعضا گونه های غیر بومی ساکن شده تنها بخشی از لطماتی ست که به کارکرد و ارزشهای اکولوژیک سیمای سرزمین شهری وارد آمده است.

از جمله اثرات سوء توسعه شهرها، تکه تکه گشتن و مجزا شدن زیستگاهها و لکه های سبز دارای گیاهان بومی یکپارچه است. این تکه های زیستگاهی به مرور از یکدیگر فاصله گرفته و با انواع ساخت و سازهای شهری احاطه می گردند.

فاصله ای که بین زیستگاهها ایجاد می گردد و انواع کاربریهای شهری که در این بین وجود دارد (همچون جاده ها و بزرگراهها، کانال های آب و زیر ساختهای شهری، و محیطهای مسکونی و صنعتی)، حرکت گونه های جانوری و جابه جایی پرندگان را از یک زیستگاه به زیستگاه دیگر مختل می سازد.

اینجاست که اهمیت پیوسته بودن زیستگاهها در محیطهای شهری و حومه پررنگ می گردد. در واقع پیوستگی زیستگاهها، یک ویژگی حیاتی در ساختار شهرهاست که به قابلیتی از سیمای سرزمین شهری اطلاق می گردد که حرکت جانوران و یا جابه جایی دانه های گیاهی را در بین زیستگاه ها ممکن می کند.

عدم وجود پیوستگی در بین زیستگاهها ممکن است باعث کاهش جمعیت های جانوری و انقراض نسل آنها و نهایتا منجر به نابودی اکوسیستم های آنها در شهرها گردد.

احیا و افزایش پیوستگی یک راهکار حفاظتی برای حمایت از تنوع زیستی شهری است. مطالعه و ارزشیابی پیوستگی زیستگاهها، مکانهایی را باعث تقویت آن می گردد شناسایی می کند. پیوسته کردن لکه های زیستگاهی  به طور بالقوه باعث بقا و حیات دراز مدت جمعیتهای جانوری و گیاهی در شهرها می گردد. پیوستگی زیستگاهها باعث تقویت تنوع زیستی و افزایش غنای گونه ای می گردد.

پیوستگی همچنین حیات را به اکوسیستمهای منزوی و جدا افتاده باز می گرداند. وجود چنین شبکه ارتباطی بین زیستگاهها می تواند در مواجهه با پدیده تغییرات اقلیمی راهکاری موثر برای حمایت از حیات وحش شهری به شمار می آید.

در همین راستا، بیشه زارها و انواع زیستگاههایی که در امتداد رودخانه کارون قرار گرفته اند روزگاری پذیرای انواع گونه های جانوری و گیاهی بومی استان خوزستان همچون گوزن زرد، یوزپلنگ و گربه وحشی و درختزارهای گز و پده و انواع پرندگان بومی و مهاجر بوده اند.

اما امروزه به دلیل انواع توسعه های شهری در اطراف رودخانه ، بسیاری از زیستگاهها تغییر یافته و از بین رفته اند و آن دسته از زیستگاهها که باقی مانده اند در ابعادی بسیار کوچکتر از ابعاد اولیه خود و مجزا و دور افتاده از سایر زیستگاهها بسر می برند.

طبعا با از بین رفتن زیستگاهها، جانورانی که حیاتشان وابسته به زیستگاهها هستند نیز متعاقبا از بین خواهند رفت. همانطور که اشاره شد، ایجاد پیوستگی بین لکه های سبز و زیستگاهها در امتداد رودخانه کارون و خصوصا بخشی از آن که در محیط شهری واقع شده است، می تواند یکی از راهکارهای موثری باشد که تنوع زیستی موجود را در مرحله اول حفظ و در گامهای بعدی تقویت کند.

به این طریق علاوه بر آنکه تنوع زیستی در امتداد کریدور رودخانه کارون احیا و تقویت می گردد، شهرهایی که در امتداد رودخانه مستقرر گشته اند نیز از این مزیت طبیعی بهره مند خواهند گشت.

وجود حیات وحش و تنوع زیستی در سطح شهرها علاوه بر انواع منافع فرهنگی، معنوی، تفریحی و اقتصادی، باعث حفط تعادل طبیعی و اقلیمی و حفظ اکوسیستمها می گردد.

در واقع این ساکنین شهرها و سواحل رودخانه هستند که برای بقای دراز مدت خود به تنوع و غنای زیستی احتیاج دارد و به این ترتیب پرداختن به حفاظت و تقویت پیوستگی زیستگاهها در امتداد رودخانه ضروری می باشد.

امید است در “کنفرانس ملی فرصت ها و پتانسیل های رودخانه کارون در توسعه شهرها و حومه هم مسیر” (۶لغایت ۸ اسفند ماه ۱۳۹۳، اهواز)  به راهکارهایی موثر در این زمینه پرداخته شود.

کنفرانس ملی رودخانه کارون به عنوان نخستین کنفرانس ملی علمی رودخانه کارون تحت عنوان “کنفرانس ملی فرصت ها و پتانسیل های رودخانه کارون در توسعه شهرها و حومه هم مسیر” از ۶ لغایت ۸ اسفند ماه ۱۳۹۳ در اهواز از طریق فراخوان مقاله (به آدرس اینترنتی www.karoon1393.ir با کمیته علمی متشکل از ۱۲۹ نفر با حداقل مدرک تحصیلی دکتری در حیطه های تخصصی مختلف) و با حضور و سخنرانی علمی مسئولین وزارتخانه ها و مدیران کل ادارات و سازمان ها و نمایندگان دانشگاه های استان های خوزستان  و چهارمحال و بختیاری و در بخش تبادل اطلاعات آب در سطح کشور، مدیران کل دیگر استان ها برگزار می گردد

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *