خورنا: ‌حجت‌الاسلام سید محمد خاتمی در دیدار جمعی از فرهنگیان با تبریک میلاد با سعادت حضرت ثامن الائمه امام علی بن موسی الرضا(ع)، با تاکید بر این‌که ما جامعه مدنی نخواهیم داشت، مگر این‌که حکومت‌ها حکومت‌های غیر جبار، غیر دیکتاتور و غیر مستبد باشند و در آن مردم اعتباری داشته باشند و میان حکومت ، توده مردم و نهادهای مردم بنیاد ارتباط وجود داشته باشد، افزود:این انسان را محور قرار دادن خیلی مهم است؛ دستاورد مهم بشر این است که به این نتیجه رسیده که اراده؛ خواست و رضایت مردم مبنای نظم جامعه و حکومت است و هیچ حکومتی اعتبار ندارد، مگر این‌که استوار بر اراده و خواست مردم باشد و نیز این‌که انسان حرمت و کرامت و منافع و حقوقی دارد که باید به آنها برسند نهادهای مدنی هم از جمله این امر مهم را نمایندگی می‌کنند.وقتی بنده گفتم جامعه مدنی ما ریشه در مدینه‌النبی دارد ، داد و فریادها بلند شد که این دو با هم متعارض است ؛ نتیجه بد فهمی دوستان است.

وی در ادامه با مروری بر انتقادهای مطرح شده علیه خود، زمانیکه مساله ریشه در مدینه النبی داشتن جامعه را مطرح کرد، گفت: وقتی بنده گفتم جامعه مدنی ما ریشه در مدینه‌النبی دارد ، داد و فریادها بلند شد که این دو با هم متعارض است که نتیجه بد فهمی دوستان است . بنده نمی‌گویم شکل جامعه‌ای که در زمان پیامبر(ص) بود را عینا بیاوریم، بلکه من به عنوان مسلمان می‌گویم ارزش‌هایی وجود داشت که در این زمان هم می‌تواند و باید وجود داشته باشد.

وی افزود: کسی که معتقد است دوران اسلام گذشته و دین در جامعه دخالت ندارد و دین امر منفی است و باید جوامع متجدد شوند. طبیعی است که نمی‌تواند حرف مرا هضم کند و اینک می‌گویم قالب‌ها را با محتوا اشتباه نکنیم، من به عنوان مسلمان که اعتقاد به اسلام دارم صحبت می‌کنم، آن ارزش‌های آن زمان را می‌خواهیم پیاده بکنیم.

خاتمی در ادامه خاطرنشان کرد: بنده انسان را و حرمت و کرامت و محوریت او را به رسمیت می‌شناسم، ولی انسانی که علاوه بر این‌که در این دنیا هست و باید شرایط این جهان را بشناسد و نیازهای این جهانی‌اش دارای ارزش‌های متعالی است، من انسان خلق شده در زمین را که در غرب پدید آمد و بسیاری از حضرات هم همان الگو را می‌پسندند، جفای به انسانیت می‌دانم ، انسان زمینی است و باید زمینی باشد همه انسان‌ها باید از مزایای زندگی این جهانی برخوردار باشند ،آزاد و مستقل باشند، ولی به عنوان یک مسلمان شرقی انسانی را مطلوب می‌دانم که سر در آسمان دارد.

رییس جمهور سابق کشورمان ادامه داد :من هم می‌گویم انسان محوری؛ جامعه مدنی، پای در زمین و سر در آسمان مردم سالاری، اما در عین حال مردمی که بنده می‌گویم مدنیتی که بنده می‌گویم حقوق و حق و محوریتی که مراد من است و انسان مورد نظرم آن انسانی است که هم شأن خدایی دارد و هم بعد زمینی اتفاقا در تربیتی که ما می‌کنیم باید هر دو بعد را در نظر بگیریم.جزء کسانی هستیم که دلمان می‌خواهد حکومت سازگار با دین داشته باشیم.

وی با تاکید بر این‌که علاقه مندیم جامعه‌مان دینی باشدو ارزش‌های دینی در جامعه ما باشد،خطرنشان کرد: ولی در این باب حرف و حدیث داریم، ممکن است اختلاف نظر داشته باشیم، در مورد ارزش‌هایی که دیگران می‌گویند در مورد فهم حکومت دینی، ولی ما هم جزء کسانی هستیم که دلمان می‌خواهد حکومت سازگار با دین داشته باشیم.

وی در ادامه با تاکید بر لزوم شناخت تحولات غرب و آشنا بودن با آن ،یادآور شد: مساله ما مساله تقلید از غرب نیست و در جهت دیگر مساله ما که پایبند به سنتیم این نیست که شکل‌ها و فرم‌ها را به عنوان امور مقدس بخواهیم پیاده کنیم و ظاهربینی بی‌ توجه به روح سنت را جایگزین حقیقت دین کنیم.

وی با تاکید بر این‌که یک سنت الهی داریم که به تعبیر قرآن غیرقابل تبدیل است افزود: درمقابل کلمه Tradition است که دارای شکل‌ها، فرم‌ها ، گرایش‌ها و رویکردهایی است که در تاریخ وجود داشته و منسجم شده به صورت قانون و نظام درآمده این‌ها شکل و فرم است و قابل تغییر است و باید نوسازی بشود البته ریشه‌های سنت را نمی‌توان تغییر داد، هیچ کس بدون اتکای به پایگاه سنت نمی‌تواند در سنت تحول ایجاد کند ما به عنوان کسانی که صاحب هویت تاریخی؛ فرهنگی و دینی هستیم سنت‌ها برایمان محترم است، ولی نباید شکل‌گرا و فرم‌گرا شد، اخلاق اسلامی و روش اسلامی و نحوه تعامل با دیگران از نظر اسلامی کجاست؟ نباید شکل را حقیقت دانست و از محتوا غافل شد.