ماهشهر، در آرزوی یک کتابفروشی/ محمد افضلی
“باید جوری بشود که در سبد کالای مصرفی خانواده ها کتاب یک سهم قابل قبولی پیدا کند.”(بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مسولان کتابخانه ها و کتابداران ۲۹/۴/۱۳۹۰ )
خورنا _ محمد افضلی: جایگاه و منزلت کتاب و کتابخوانی در زندگانی بشر بر هیچ کس پوشیده نیست. تعامل انسان با کتاب چه در حوزه روانشناسی فردی و چه در حوزه روانشناسی اجتماعی اثری مطلوب و تاثیرگذار بر فرد و جامعه خواهد داشت. آنچنانکه فرهنگ کتابخوانی و سرانه مطالعه ی هر کشور یکی از شاخص های رشد و توسعه در جهان شمرده می شود.
بحث پیرامون جایگاه و آثار کتاب و کتابخوانی بسیار است اما آنچه مسلم است در کشور ما مسئله کتاب و کتابخوانی در وضعیت مناسبی به سر نمی برد و شاخص سرانه ی مطالعه در کشور ما در مقایسه با دیگر کشور ها مبین این ضعف عمیق فرهنگی است.
در طول سالهای اخیر مسائل و معضلات کتاب مورد توجه قرار گرفت و راهکارهایی نیز ارائه شد اما آنچه در این سطور قصد اشاره به آنرا دارم یکی از مسائل اساسی در حوزه ی کتاب یعنی کمبود ویترین کتاب در سطح کشور بویژه شهرستان بندر ماهشهر است.
ویترین کتاب یا به نمایش گذاشتن کتاب ها و ایجاد انگیزه در خوانندگان و آشنایی مخاطبان با کتاب از مهمترین عوامل در خریداری یک کتاب محسوب می شود و با توجه به تعداد پایین کتابفروشی ها، کشور ما به شدت از این مشکل رنج می برد.
کار ویژه هایی برای حل این نقصان در سطح کشور مطرح شده که بطور خلاصه به آن اشاره می کنیم:
_ استفاده از فضای اینترنت و ایجاد فروشگاه های اینترنتی
_ایجاد نمایشگاه های فصلی و مناسبتی در سطح استان ها و شهرستان ها
_ طرح کتابفروشی سیار یا طرح کتاب امانی
ذکر این نکته لازم است که این طرح ها عموما در سطح کلانشهرها و یا شهر هایی که کتابفروشی متعددی وجود دارد انجام گرفته و در شهرهایی که کتابفروشی های محدودی دارند و یا حتی کتابفروشی ای وجود ندارد انجام نگرفته و نقاط ضعف و قوت این طرح ها قابل بررسی است.
کتابفروشی ها ساده ترین و اولیه ترین روش ارائه کتب به مخاطبین و خوانندگان کتاب است، اما متاسفانه تعداد کتابفروشی ها در کشور بسیار اندک است،.
با بررسی آماری تعدادی از استان های کشور و مقایسه آن با برخی از شهرهای جهان به این وضعیت اسفناک پی خواهیم برد:
به عنوان مثال در استان خوزستان با جمعیت نزدیک به ۵ میلیون نفر ۹۸ کتابفروشی و در تهران با جمعیت بیش از ۱۲ میلیون نفر ۹۴۰ کتابفروشی وجود دارد.
حال آنکه در شهرهایی نظیر سیاتل با جمعیت ۶۱۷ هزار نفر، بیش ۱۳۴ کتابفروشی و سنت لویی با جمعیت۳۵۶ هزار نفر ۳۴۲ کتابفروشی وجود دارد.
درحال حاضر هیچ مرجع مشخصی برای شناسایی کتابفروشی های عمومی_تخصصی در سطح کشور وجود ندارد و بسیاری از کتابفروشی ها که نام آن ها در کتاب مرجع نشر به عنوان کتابفروش آمده، کارشان فروش کتاب کمک درسی و یا لوازم التحریر است.
حال آنکه این وضعیت در شهرستان ماهشهر به مراتب بدتر بوده و باور اینکه در شهرستان ماهشهر هیچگونه ویترینی جهت ارایه کتاب وجود ندارد بسیار سخت است.
لازم است بدانیم که بندر ماهشهر جزء اولین شهرستان های استراتژیک ایران محسوب می شود که در ادامه به صورت خلاصه این موضوع را توضیح خواهیم داد.
اما به چه دلیل در این فقر فرهنگی قرار گرفته که حتی یک کتابفروشی عمومی در آن وجود ندارد!؟
برای خرید رمان، یک کتاب تاریخ اسلام، ایران یا جهان، یک کتاب در حوزه حقوق یا قوانین مدنی، یک کتاب ادبی یا در زمینه ی مدیریت، روانشناسی، فلسفه، علوم سیاسی، پزشکی، سلامت و… باید به کجا رفت؟
آیا وجود یک کتابفروشی جامع و کامل در این شهر احساس نمی شود؟ آیا باید به چند قلم کتاب ناقص و عموما با کیفیت محتوایی پایین و در لابلای نوشت افزار ها قناعت کنیم؟؟!
شهرستان بندر ماهشهر با جمعیتی بالغ بر ۲۷۸ هزار نفر و شهر ماهشهر با جمعیتی بالغ بر ۱۵۳ هزار نفر، دارای مراکز علمی متعدد از جمله دانشگاه آزاد اسلامی ماهشهر با جمعیت بیش از ۱۱ هزار دانشجو و حدود ۶۵ رشته تحصیلی در مقاطع تحصیلی کاردانی تا کارشناسی ارشد، دانشگاه دولتی امیرکبیر با ۵۰۰ دانشجو و ۹ رشته از مقاطع تحصیلی کارشناسی تا دکتری، ۲ دانشگاه پیام نور با جمعیت۳۵۰۰ دانشجو و ۲۶ رشته در مقاطع کارشناسی،حوزه های علمیه خواهران و برادران و مرکز فنی و حرفه ای با جمعیتی بالغ بر ۶ هزار نفر کارآموز و بیش از ۲۰ رشته تحصیلی میباشد.
شرکت های عظیم پتروشیمی و وجود دو منطقه ویژه اقتصادی با حضور مدیران عالی رتبه، مهندسان و کارمندان نیز از دیگر دارایی های شهرستان بندرماهشهر میباشد.
“در جامعه باید سنت کتابخوانی رواج پیدا کند ،کتابخوانی باید در جامعه ترویج شود؛این کار بر عهده همه دستگاه هایی است که در این زمینه مسؤلند.( ” بیانات در دیدار مسولان کتابخانه ها و کتابداران ۱۳۹۰/۴/۲۹″ )
آیا نیاز به یک کتابفروشی عمومی-تخصصی در سطح شهرستان احساس نمی شود؟
آیا وقت آن فرا نرسیده که نهادهای رسمی شهر از فرمانداری، شهرداری، شورای شهر، سازمان تبلیغات اسلامی ماهشهر و …که همگی رسالتی فرهنگی دارند و فعالیت های فرهنگی در چارت سازمانی آن ها تعریف شده اقدام به راه اندازی یک کتابفروشی عمومی یا نمایشگاه دائمی کتاب در خور این شهرستان مهم استراتژیک و مردم این شهرستان کنند؟
و اگر استادی فرهیخته یا خواننده ی یک کتاب از شهر ما دیدن کرد و در مدت اقامت خود سراغ یک کتابفروشی را برای تهیه یک کتاب گرفت،به او نگوییم که شهرستان ما یک کتابفروشی هم ندارد؟؟!!
چرا وقتی در شهر ما برای ایجاد یک المان شهری در یک میدان صدها ها میلیون تومان هزینه می شود(که البته آن هم بد نیست و به شهر هویت می بخشد) برای ایجاد یک کتابفروشی که قاعدتا درآمدهایی هم خواهد داشت و بهره وری آن و اثرات مطلوب فرهنگی اش بر همگآن واضح است،هزینه ای نمی شود ؟!!
وجود چند محل فروش کتاب دانشگاهی یا آموزشی را نادیده نمی گیریم چرا که آن هم از ضرورت وجود دانشگاه ها و کنکور است و به بخش آموزشی و تحصیلی مربوط است و دغدغه ی فرهنگ شهر نیست. آنچه مسلم است:”بندر ماهشهر شهرستانی است که برای حدود ۲۸۰ هزار نفر جمعیت دارد و یک کتابفروشی هم ندارد!”