چیدمان نمایندگان در کمیسیون های مجلس و چالش بودجه ای پیش روی استان خوزستان در سال ۹۶

خورنا | سرویس سیاسی اجتماعی: بررسی روند رشد اقتصادی ، تولید ناخالص داخلی استان و سرانه سهم استان از تولید ناخالص داخلی سرانه بدون نفت و با نفت نشان دهنده وضعیت خاصی استان خوزستان در مقایسه با میانگین کشوری است. نظر به اینکه در میان شاخص‌های عملکردی اقتصاد کلان، میزان تولید ناخالص داخلی یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها است؛ چرا که این شاخص اندازه اقتصاد یک کشور و ظرفیت‌های تولیدی آن را نشان می‌دهد. تولید ناخالص داخلی بنا به تعریف، ارزش مجموع کالاها و خدماتی است که طی یک سال در یک کشور تولید می‌شود. اما شاخص مطلوبتر برای سنجش رفاه مردم یک استان متاثر از تولید ناخالص داخلی و میزان جمعیت آن کشور است که در تولید ناخالص داخلی سرانه منعکس می‌شود. عامل مهم تاثیر گذار بر این شاخص¬ها چگونگی توزیع و تخصیص منابع سالیانه بودجه ای در قالب اعتبارات ملی و استانی در رشد اقتصادی و سرانه رفاهی هر استان است. زیرا شاخص های فوق در یک اقتصاد کاملا متمرکز مانند ایران با بودجه بندی و نحوه تخصیص آن وابستگی مستقیمی دارد.
به طور کلی شواهد بودجه بندی کشور طی سال های گذشته نشان می دهد در تخصیص بودجه بین استانها دو رویکرد غالب بوده است : رویکرد سیاسی محوری و رویکرد اقتصادی محوری.
الف- در رویکرد سیاسی محوری مهمترین هدفی که در مورد تخصیص بودجه دنبال میشود حفظ قدرت از طریق انتخاب نوعی از تخصیص است که نهایتاً محبوبیت سیاستگذار یا سیاستگذاران را حداکثر کرده و امکان اینکه دوباره در انتخابات پیروز شوند را فراهم می آورد. به عبارت دیگر مسئولان و سیاستگذاران،تخصیص بودجه در توزیع بودجه بین استانها بر اساس منافع جناحی و استانی عمل میکنند و ملاحظات انتخاباتی و نظام چانه زنی، تأثیری قطعی و نهایی در نحوه تخصیص بودجه بین استانها دارد. به عبارت دیگر سیاستمدارن بودجه را برای رسیدن به دو هدف اصلی توزیع میکنند، یکی اینکه قدرت سیاسی خود را حفظ کنند و دوم از رای دهندگان که حامی آنها بوده اند حمایت کنند .
ب- رویکرد اقتصادی (برنامه محور) سیاستگذاران علاوه بر ملاحظات انتخاباتی، ضوابط اقتصادی را نیز در نظر میگیرند و به کارایی و برابری نیز در توزیع بین استانی بودجه، توجه دارند. ضابطه کارایی بر این امر تأکید میکند که صرف بودجه تملک داراییهای سرمایه ایباید در استان هایی صورت گیرد که کارایی بیشتری به دنبال دارد. اما در ضابطه برابری فرمول بندی بودجه بیشتر به مناطق نیازمندتر باید اختصاص یابد. بر اساس این رویکرد مناطق ضعیفتر ممکن است در صورت به کارگیری این ضابطه، تلاش کافی برای خروج از وضعیت نیازمند بودن نکنند و در عوض دریافت بودجه تخصیصی بیشتر را ادامه دهند. به هر حال بین نظریه های اقتصادی در خصوص الگوی مناسب بودجه بندی و اولویت دهی به کارایی یا برابری و یا سیاسی محوری اختلاف نظرهایی وجود دارد.
بررسی عملکرد بودجه بندی کشور طی سال های گذشته نشان می دهد که متاسفانه رویکرد سیاسی محور به طور گسترده ای بر نظام بودجه ای ایران حاکم شده است. نمایندگان و قوه مقننه بر روی توزیع بودجه تأثیرگذار بوده و حتی رئیس جمهور و یا اعضای هیئت وزیران نیز می¬تواند بودجه را به نفع استان خود تغییر دهد . لذا در چنین ساختاری مسایل کارایی و برابری و توسعه جنبه شعاری دارد تا عملیاتی.
در زمینه حضور فعال نمایندگان در ساختار بودجه در سطح قوای مجریه و مقننه در سال ۹۵ که همزمان با ورود نمایندگان در مجلس دهم شورای اسلامی بود برای استان خوزستان سال امیدوار کننده ای نبوده است. زیرا حضور نمایندگان استان در کمیسیون‌های تخصصی متناسب با نیازهای مهم استان نبوده است. مجلس شورای اسلامی دارای ۱۴ کمیسیون تخصصی بوده که نمایندگان استان خوزستان در ۷ کمیسیون مهم یعنی کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات ، کمیسیون صنایع و معادن، کمیسیون فرهنگی، کمیسیون‌ آموزش ‌و تحقیقات،‌ کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، کمیسیون قضایی و حقوقی، وکمیسیون اصل نود قانون اساسی هیچ نماینده‌ای از خوزستان حضور ندارد. اما در کمیسیون های زیر اعضای نمایندگان عبارتند از:
۱٫ اعضای کمیسیون اجتماعی : علی ساری (نماینده مردم اهواز)، جلیل مختار (نماینده مردم آبادان) ،
۲٫ اعضای کمیسیون بهداشت و درمان .:همایون یوسفی (نماینده مردم اهواز)،
۳٫ اعضای کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور: سهراب گیلانی (نماینده مردم شوشتر) ،
۴٫ اعضای کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی: عباس پاپی‌زاده‌پالنگان (نماینده مردم دزفول)، سیدراضی‌ نوری (نماینده مردم شوش) ؛ جواد کاظم‌نسب (نماینده مردم اهواز)،
۵٫ اعضای کمیسیون اقتصادی: عامر کعبی (نماینده مردم آبادان)
۶٫ اعضای کمیسیون عمران: اقبال محمدیان (نماینده مردم رامهرمز و رامشیر)،

۷٫ اعضای کمیسیون انرژی: عبدالله سامری (نماینده مردم خرمشهر) ، قاسم ساعدی (نماینده مردم دشت آزادگان و هویزه)، مجید ناصری‌نژاد (نماینده مردم شادگان) ،غلامرضا شرفی (نماینده مردم آبادان)، حبیب‌الله کشت‌زر (نماینده مردم بهبهان) ،علی‌عسگر ظاهری‌عبده‌وند (نماینده مردم مسجدسلیمان)، فریدون حسنوند (نماینده مردم اندیمشک) ، علی گل‌مرادی (نماینده مردم ماهشهر) ، هدایت‌الله خادمی (نماینده مردم ایذه و باغملک).
به عبارتی یکی از مهم‌ترین کمیسیون‌های مجلس کمیسیون برنامه و بودجه است بسیاری از استان های سعی می¬کنند حداقل یک نماینده در آنجا داشته باشند. لذا فقدان حضور یک نماینده در کمیسیون برنامه و بودجه موجب خسران و ضرر بزرگی برای استان خواهد شد به گونه ایکه در آینده امکان بهره گیری از فرصت های درون این کمیسیون ها برای توسعه زیرساخت های استان با دشواری روبرو خواهد بود.
• راهکارهای کاهش عدم حضور نمایندگان استان خوزستان در کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات
ضرورت دارد تا مجمع نمایندگان برای کاهش عدم حضور نمایندگان استان در کمیسیون برنامه و بودجه به تشکیل یک کارگروه ویژه تحلیل بودجه ملی و استانی و طرح های ویژه کشوری اهتمام نماید. این کارگروه می تواند با استفاده از ظرفیت مشاورین و معاونین استانداری خوزستان، کارگروه ستاد درآمد و تجیهز منابع وابسته به شورای برنامه ریزی استان خوزستان، اتاق فکر استانی دانشگاه شهید چمران، پژوهشکده مطالعات شهری –منطقه ای دانشگاه شهید چمران، خبرگان بودجه ای و مالیاتی استان ، مدیران ارشد سازمان برنامه و بودجه استان تشکیل گردد. وظایف این کارگروه :
۱٫ تحلیل روند بودجه استانها و بویژه جایگاه بودجه های جاری و تملک دارایی های استان خوزستان
۲٫ بررسی ظرفیت های قانون بودجه ملی و استانی سال ۱۳۹۶ را تحلیل برای پیگیری در اختیار نمایندگان قرار دهد.
۳٫ از هم اکنون کمبودهای بودجه ای استان و بویژه شناسایی و راهکارهای اختصاص سه درصد درآمد نفت به استان خوزستان و از همه مهمتر راهکارهای جلب مشارکت شرکت های بزرگ استانی برای تدوین سند مسئولیت اجتماعی و تحقق ان در بحث حفاظت از محیط زیست و توسعه خوزستان دراختیار نمایندگان قرار داده شود تا رایزنی های لازم از شهریور ماه ۹۶ برای بودجه سال ۱۳۹۷ در دستور کار مجمع گذاشته شود.
امیدواریم با پیگیری های مستمر نمایندگان و همچنین استاندار و مدیران ارشد استانی وضعیت بودجه ای استان خوزستان بر اساس ضوابط کارایی و برابری در سال های آتی در بودجه کل کشور مورد توجه برنامه ریزان قرار گرفته شود.
انشالله

دکتر یداله مهرعلی زاده

استاد دانشگاه شهید چمران اهواز

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *