خورنا –
هفته گذشته در حاشیه همایش روز جهانی تالابها، بر اساس اسناد تصاویر ماهواره ای، بهبود وضعیت هورالعظیم به تصویر کشیده شد و با آبگیری و احیای حدود۷۰درصد تالاب این امیدواری برای زنده بودن آن و از بین رفتن یکی از کانون های اصلی ریزگردها در دل مردم ایجاد شود. این تلاش ها اما از سال۹۲ با پیگیری معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست کشور و دستور رئیس جمهور آغاز شد. روحانی به وزارت نفت هم دستور داد تا نظرات سازمان محیط زیست برای احیای هورالعظیم را سریعا تامین کند.

اما هورالعظیم از چه زمانی رو به نابودی گرایید؟
گرچه بخش عمده هورالعظیم در عراق بوده و متاسفانه از زمان صدام و پس از آن از بین رفت اما بخش ایرانی این تالاب بزرگ بین المللی در دولت اول محمود احمدی نژاد و پس از آن دچار آسیب های جدی شد و با فعالیت های اکتشاف نفت در این تالاب، زنگ خطر برای نابودی آن به صدا در آمد.

بر اساس برخی مستندات موجود، پس از آنکه در سال۸۴، معصومه ابتکار از سازمان محیط زیست می رود و فاطمه واعظ جوادی بر کرسی او تکیه می زند، وزارت نفت طرحی را به کمیسیون اقتصادی دولت می برد و آن را به تصویب می رساند. بر اساس این مصوبه که به وزارتخانه‌های نفت و جهادکشاورزی ابلاغ شد و رونوشت آن برای سازمان حفاظت محیط زیست ارسال شد، میزان ۷۵۲۰ هکتار از اراضی ملی پلاک‌های ثبتی ۲۲۹۰ و ۲۸۱۵ و ۲۸۱۳ و ۲۱ اصلی واقع در دشت آزادگان – استان خوزستان با رعایت ملاحظات محیط زیست جهت عملیات حفاری به مدت ۵ سال در اختیار وزارت نفت قرار می‌گیرد که پس از قطعیت استخراج نفت، بهره‌برداری از محل هر یک از چا‌ه‌های استخراج نفت با شعاع ۲۵۰ متر از نقطه استخراج به مدت ۳۰ سال به وزارت نفت واگذار می‌شود.

در کمال تعجب در این مصوبه، جهت کمپ‌های عملیاتی و اجرایی، میزان ۵ هکتار در این محدوده به مدت ۳۰ سال در اختیار وزارت نفت قرار می‌گیرد.

از سوی دیگر جهت محل اتصال لوله‌های ورودی – خروجی شمالی، میزان ۱/۲ هکتار از پلاک ثبتی ۲۲۹۰ اصلی و جهت محل اتصال لوله‌های ورودی – خروجی جنوبی، میزان ۵/۲ هکتار از پلاک ثبتی ۲۸۱۵ اصلی در محدوده یاد شده به مدت ۳۰ سال در اختیار وزارت نفت قرار می‌گیرد.

همچنین مقرر می شود جهت منطقه فراورشی و بهره‌برداری، خارج از محدوده یاد شده، میزان ۳۸۴ هکتار از پلاک‌های ثبتی ۲۲۹۰ و ۲۸۱۳ و ۲۱ اصلی به وزارت نفت واگذار می‌شود.

جالب تر آنکه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به این جلسه دعوت نشد و وزرای اقتصادی احمدی نژاد برای این تالاب ارزشمند، چنین تصمیم مهمی را گرفتند.

در پی این مصوبه جوادی رییس سازمان حفاظت محیط زیست در نامه‌ای به معاون اول رییس‌جمهوری با اشاره به تداخل مناطق واگذار شده با تالاب هورالعظیم و عدم پیش‌بینی اثرات سوء فعالیت‌ها بر اکوسیستم منطقه و نیز هماهنگی و استعلام مراجع ذیربط با این سازمان و نظر به اینکه کلیه موارد مشابه از طریق کمیسیون مستندسازی و با حضور نمایندگان این سازمان انجام می‌شود، خواستار بازنگری و اصلاح مصوبه مذکور با لحاظ نظرات این سازمان شد.

در نامه فاطمه واعظ جوادی آمده بود: بر اساس مجوز صادره دفتر ارزیابی اثرات زیست محیطی سازمان، وزارت نفت مجاز به فعالیت در بخش جنوبی تالاب هورالعظیم (آزادگان جنوبی) بوده که توسط جاده «شط علی» از آزادگان شمالی تفکیک می‌شود و در بخش غیرفعال تالاب قرار دارد. این در حالیست که مساحت ۷۵۲۰ هکتاری مصوب بسیار غیرواقعی بوده و دربر گیرنده آزادگان جنوبی و شمالی است.
پلاک‌های واگذار شده به نفت تقریباً تمامی سطح تالاب هورالعظیم و حتی زون‌های حساس آن را دربر می‌ گرفت.

همه اینها در حالی بود که هیچگونه ضرورتی برای واگذاری ۵ هکتار جهت احداث کمپ در محدوده تالاب نیز متصور نبوده و انتقال آن به خارج از محدوده تالاب الزامی بوده است، ضمن آنکه واگذاری پلاک ثبتی ۲۲۹۰ نیز که قسمتی از آن در عرصه آزادگان شمالی در محدوده زنده تالاب واقع شده است.

در حالیکه هیچگونه مجوزی برای بخش شمالی میدان آزادگان از سوی سازمان حفاظت محیط زیست داده نشده بود، اما نقشه‌های مربوطه نشان می داد، ۹۰ حلقه چاه در آزادگان جنوبی حفر خواهد شد و با عنایت به اینکه به ازای هر حلقه چاه حداکثر ۲ هکتار زمین مورد نیاز است، مساحتی معادل ۱۸۰ هکتار کفایت می‌کند در حالیکه توجیه واگذاری ۷۵۳۰ هکتار از اراضی مشخص نبود و بسیار سوال برانگیز بود.

بگفته کارشناسان، با اینکه در حال حاضر در دنیا، استخراج نفت از بسترهای آبی، یک فناوری متداول و شناخته شده است، متأسفانه مسئولان دولت گذشته ابتدایی‌ترین راه یعنی خشکاندن تالاب را برای استخراج نفت انتخاب کردند و علاوه بر آن اقدامات مداخله‌ای و مخرب مثل جاده‌کشی و جدا کردن سلول‌های بستر تالاب از یکدیگر و قطع آب باعث شد که بستر خشک تالاب خود به کانون ریزگردها تبدیل شود.

اما در دولت دوم محود احمدی نزاد هم این روند ادامه یافت. با این وجود محمدجواد محمدی زاده رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست که از قضا خوزستانی هم هست درباره وضعیت هورالعظیم اینگونه اظهارنظر کرد:« معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: پروژه های اکتشافی وزارت نفت در تالاب هورالعظیم ازسوی شرکت های نفتی با تعهد به مسایل زیست محیطی انجام می شود.»
(سایت شوشان/ ۰۷ آذر ۱۳۹۱)

زمستان ۸۹، چینی‌ها دریچه حوضچه شماره سه را یعنی ورودی آب از حوضچه شماره دو به حوضچه شماره ۳ هورالعظیم و سپس حوضچه‌های ۳، ۴ و ۵ را مسدود کردند به عبارتی حدود هزار هکتار تالاب را خشک کردند تا در آنجا فعالیت کنند.

این گونه فعالیت¬‌ها و بسته شدن راه ورودی آب به تالاب هورالعظیم باعث شد، شاهرگ حیاتی تالاب بسته و این تالاب صدمه ببیند.

با روی کارآمدن مجدد معصومه ابتکار به سازمان حفاظت محیط زیست، جلوی ادامه فعالیت های نفتی در هورالعظیم تا انجام ملاحظات زیست محیطی گرفته شد و پس از باز کردن راههای ورودی آب و از بین بردن سدهای ایجاد شده، اجازه ادامه فعالیت اکتشاف به شرط عدم ایجاد ممانعت برای ورود آب داده شد و اینک حدود ۷۰درصد تالاب مجددا آبگیری و احیا شده است.

همچنین یکی از میدان های نفتی که بدلیل عدم رعایت ملاحظات زیست محیطی، در دولت روحانی پلمب شد میدان نفتی یاران شمالی است که گفته می شود بخشی از پروژه توسعه میدان نفتی یاران است.

* وزیر نفت احمدی نژاد در نقش مدیرعامل شرکت نفتی و قراردادی به ارزش ۶۰۰ میلیون دلار

میدان نفتی یاران یکی از میادین نفتی مشترک غرب کارون است که در فاصله ۱۳۰ کیلومتری غرب اهواز در نقطه صفر مرزی با عراق قرار دارد و با میدان مجنون عراق، در مخزن نفتی مشترک است. طول این میدان نفتی ۴۸ کیلومتر و عرض آن ۲٫۵ کیلومتر است. میزان نفت درجای میدان یاران در حدود ۲ میلیارد بشکه برآورد می‌شود. هم‌اکنون از چاه یاران یک روزانه حدود ۱٫۵۰۰ بشکه نفت با درجه خلوص ۲۳ تولید می‌شود، نفت تولیدی با تجمیع با نفت میدان آزادگان، به واحد بهره‌برداری اهواز ۳ ارسال می‌گردد. پروژه طرح توسعه این میدان هم‌اکنون در حال اجرا است تا تولید نهایی این میدان را به ۳۰ هزار بشکه در روز برساند. قرارداد توسعه میدان یاران، زمانی که قلعه بانی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران بود، بین شرکت متن و شرکتی به نام توسعه صنعت نفت و گاز پرشیا که مدیرعامل آن غلامحسین نوذری مدیرعامل اسبق شرکت ملی نفت که پیشتر در دولت نهم از وزرای دولت احمدی نژاد بود به ارزش ۶۰۰ میلیون دلار امضا شده بود. این شرکت اندکی پس از پیروزی احمدی نزاد در انتخابات سال۸۴ تاسیس شده بود.

منبع: تابناک