محسن صنیعی – خورنادر خصوص بررسی طرح استانی شدن انتخابات، لازم می دانم نکاتی را به استحضار برسانم.

– در هر انتخابات، یک معیار اساسی، انتخاب آگاهانه هر رای دهنده است. در بحث استانی شدن انتخابات، اولین مشکل، کاهش امکان رای آگاهانه رای دهندگان است. آیا اگر خوزستان ۲۰ کرسی نمایندگی دارد و برای هر کرسی، ۱۰ کاندیدا وجود داشته باشد، این امکان وجود دارد که مردم در مدت حدود ۸ روز فرصت تبلیغاتی با افکار و شخصیت ۲۰۰ کاندیدا آشنا شوند؟ آیا این امکان وجود دارد که مردم روستاها و شهرهای خوزستان با شناخت، کاندیداهای مورد نظر را برای دیگر شهرها تعیین کنند؟ به نظر پاسخ این سئوال منفی است.

در این جا، سه گروه امکان رقابت خواهند داشت یا کسانی که با پشتیبانی گروه های سیاسی، تبلیغات انتخابات را پیش می برند و یا کسانی که با پشتیبانی با گروه های قومی، امکان تبلیغ را پیدا می کنند و گروه سوم کسانی که با پشتیبانی مال و منال که ممکن است از بعضی پشتیبانانان مالی احتمالا مقابل تعهداتی تامین گردد، می توانند در انتخابات حضور داشته باشند.

– نکته دیگر این است که اگر نمایندگی را وکالت در نظر بگیریم و نماینده یک شهر را وکیل مردم یک شهر در مجلس بدانیم، حال سئوال این است که آیا مردم دیگر شهرها می توانند برای مردم یک شهر، وکیل انتخاب کنند؟

– یکی از مهم ترین نکات دیگر، حق قانونی کاندیداها برای نظارت بر انتخابات در تمامی حوزه هایی است که در شمارش آراء آن ها مهم است. عملا با استانی شدن انتخابات، امکان نظارت برای کاندیداها بر همه حوزه ها وجود ندارد و این حق از کاندیداها گرفته می شود. هنگامی که امکان نظارت بر انتخابات در تمامی حوزه ها وجود ندارد، خصوصا در انتخابات مجلس که رنگ و بوی منطقه ای هم دارد، احتمال تشکیک در نتایج انتخابات و مشکلات پس از انتخابات، به راحتی قابل تصور است.

– و نکته دیگر، در طرح پیشنهادی انتخابات استانی، بر اساس چه معیاری کف رای کاندیدا ۱۵% در حوزه اصلی تعیین شده است؟ در تقدم و تاخر ارزشی رای کاندیدا در حوزه اصلی و در استان، کدام آراء دارای ارزش است؟ یعنی اگر کاندیدایی در حوزه اصلی ۱۵% آراء را کسب کرد و مثلا در رتبه سوم قرار گرفت ولی از قضا در شمارش آراء استانی به پشتیبانی تبلیغات ملی، رای بالاتری را بدست آورد، این کاندیدا به عنوان نماینده مردم انتخاب می شود؟

– پیشنهاد کنندگان طرح، کمتر شدن هزینه های تبلیغاتی را به عنوان یکی از دلایل برمی شمرند، این در حالی است که این امکان وجود دارد که بعضی از کاندیداها حتی به صورت مستقل و به پشتیبانی منابع مالی، حوزه تبلیغات انتخابات خود را در سطح تمام استان قرار دهند و به راحتی هزینه های تبلیغاتی چند برابر خواهد شد. ضمنا هزینه برگزاری انتخابات قطعا افزایش پیدا خواهد کرد. زیرا در سیستم قبلی، شمارش آراء در یک حوزه و در مدت چند ساعت صورت می گرفت ولی در استانی شدن انتخابات، با شمارش آراء برای حدود ۲۰۰ کاندیدا در حتی یک حوزه اخذ رای، انتخابات پایان نیافته است و لاجرم هزینه برگزاری انتخابات برای مجریان، ناظران و بازرسان انتخابات به صورت قابل ملاحظه ای افزایش خواهد یافت.

– متاسفانه در این طرح، نحوه برگزاری انتخابات میاندوره ای در صورت ضرورت بیان نشده است. آیا انتخابات میاندوره ای به صورت استانی برگزار می شود یا فقط در حوزه اصلی برگزار می شود؟

– بر خلاف استانی شدن انتخابات، باید گفت که در انگلیس که از سابقه پارلمانی چند صد ساله برخوردار است، همین الان نمایندگان یک شهر در حقیقت انتخاب یک منطقه از شهر هستند نه حتی انتخاب تمام مردم یک شهر. احزاب و گروه ها برای هر منطقه کاندیدا معرفی می کنند. با این سیستم است که به راحتی در پارلمان انگلیس، نمایندگان مسلمان پاکستانی تبار انتخاب می شوند.

– نتیجه این که بهترین راه برای بالابردن سطح کیفی مجلس، بالابردن رقابت سیاسی در انتخابات و امکان فعالیت گروه های سیاسی و کم کردن محدودیت هایی است. که باعث می شود شایستگان رغبت به حضور در انتخابات را نداشته باشند. اگر رقابت ها سیاسی نباشد، رقابت های قومی و حتی طایفه ای ظهور پیدا می کند.

محسن صنیعی
عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران